Bạn đang xem bài viết Truyện Ngụ Ngôn Việt Nam được cập nhật mới nhất trên website Kovit.edu.vn. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ là hữu ích với bạn. Nếu nội dung hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất.
Đọc Truyện Ngụ Ngôn: Suy Bụng Ta Ra Bụng Người
Lượt xem: 6110 - 18/05/2017 08:48:34
Đọc truyện ngụ ngôn hay, ý nghĩa về cuộc sống: Suy bụng ta a bụng người: Đọc xong câu truyện ngụ ngôn bạn sẽ hiểu được xâu ra ý nghĩa bài học “Suy bụng ta ra bụng người”
Đọc truyện ngụ ngôn hay, ý nghĩa về cuộc sống: Suy bụng ta a bụng người: Đọc xong câu truyện ngụ ngôn bạn sẽ hiểu được xâu ra ý nghĩa bài học “Suy bụng ta ra bụng người”
Truyện Ngụ Ngôn: Chó Và Người Đầu Bếp
Lượt xem: 4641 - 08/05/2017 09:18:04
Đọc truyện ngụ ngôn hay, ý nghĩa: Chó và người đầu bếp: Một người nhà giàu mở tiệc lớn, anh ta mời nhiều bạn bè và những người quen biết. Nhân dịp này con chó của anh ta
Đọc truyện ngụ ngôn hay, ý nghĩa: Chó và người đầu bếp: Một người nhà giàu mở tiệc lớn, anh ta mời nhiều bạn bè và những người quen biết. Nhân dịp này con chó của anh ta
Truyện Ngụ Ngôn: Kẻ Cắp Gặp Bà Già
Lượt xem: 5847 - 12/04/2017 22:20:29
Truyện Ngụ Ngôn: Con Quạ Thông Minh – Một bà lão đã hơn 80 tuổi vẫn chưa có chồng nhưng rất giàu có. Cũng vì giàu có nên lúc trẻ
Truyện Ngụ Ngôn: Con Quạ Thông Minh – Một bà lão đã hơn 80 tuổi vẫn chưa có chồng nhưng rất giàu có. Cũng vì giàu có nên lúc trẻ
Truyện Ngụ Ngôn: Ve Sầu Và Kiến
Lượt xem: 13483 - 02/04/2017 22:15:38
Truyện Ngụ Ngôn: Ve Sầu Và Kiến – truyện ngụ ngôn rất hóm hỉnh và lý thú, mượn chuyện của loài vật để nói bóng gió, nói kín đáo về con người
Truyện Ngụ Ngôn: Ve Sầu Và Kiến – truyện ngụ ngôn rất hóm hỉnh và lý thú, mượn chuyện của loài vật để nói bóng gió, nói kín đáo về con người
Đọc Truyện Ngụ Ngôn: Tên Trộm Và Người Hàng Xóm
Lượt xem: 4000 - 17/03/2017 10:41:27
Truyện Ngụ Ngôn: Ếch Ngồi Đáy Giếng
Lượt xem: 5106 - 15/03/2017 22:53:37
Đọc truyện ngụ ngôn ý nghĩa: Ếch Ngồi Đáy Giếng:truyện ngụ ngôn rất hóm hỉnh và lý thú, mượn chuyện của loài vật để nói bóng gió, nói kín đáo về con người
Đọc truyện ngụ ngôn ý nghĩa: Ếch Ngồi Đáy Giếng:truyện ngụ ngôn rất hóm hỉnh và lý thú, mượn chuyện của loài vật để nói bóng gió, nói kín đáo về con người
Truyện Ngụ Ngôn: Cái Bẫy Chuột
Lượt xem: 3016 - 14/03/2017 15:55:01
Đọc truyện ngụ ngôn ý nghĩa, những câu truyện ngắn ý nghĩa. Truyện ngụ ngôn Cái Bẫy Chuột: Cái bẫy chuột, tưởng chừng như chỉ có hại đến con chuột, nhưng không phải thế
Đọc truyện ngụ ngôn ý nghĩa, những câu truyện ngắn ý nghĩa. Truyện ngụ ngôn Cái Bẫy Chuột: Cái bẫy chuột, tưởng chừng như chỉ có hại đến con chuột, nhưng không phải thế
Đọc Truyện Ngụ Ngôn: Mèo Già Và Chuột
Lượt xem: 3941 - 27/10/2016 17:33:56
Đọc Truyện Ngụ Ngôn: Câu Chuyện Của Những Ngón Tay
Lượt xem: 3294 - 24/09/2016 09:23:21
Ôn Tập Truyện Cười, Truyện Ngụ Ngôn
Câu 1. Phân biệt truyện cười và truyện ngụ ngôn
Giống nhau:
+ Đều là truyện dân gian
+ Đều có chi tiết gây cười
+ Tình huống bất ngờ
Khác nhau
Truyện cười Truyện ngụ ngôn
Nhằm mang lại tiếng cười mua vui hoặc tiếng cười phê phán những thói hư, tật xấu trong xã hội. Nhằm khuyên nhủ, răn dạy con người ta bài học nào đó trong cuộc sống
Câu 2. Nêu ý nghĩa của các truyện ngụ ngôn và truyện cười đã học:
Êch ngồi đáy giếng
Ý nghĩa: Câu chuyện đã răn dạy con người ta phải luôn biết mở rộng tầm hiểu biết của mình, không được kiêu căng, ngạo mạn, coi thường người khác.
Thầy bói xem voi
Ý nghĩa: Câu chuyện đã khuyên con người ta phải luôn nhìn nhận sự việc, hiện tượng một cách toàn diện, tránh cách đánh giá chủ quan, kiêu ngạo.
Treo biển
Ý nghĩa: Phê phán những người hành động thiếu chủ kiến
Lợn cưới, áo mới
Ý nghĩa: phê phán những người hay khoe của
Câu 3. Rút ra bài học từ mỗi câu chuyện
Ếch ngồi đáy giếng:
Thầy bói xem voi
Treo biển
Lợn cưới, áo mới
Câu 4. Thế nào là truyện ngụ ngôn?
Câu 5. Thế nào là truyện cười?
Câu 6. Giải thích thành ngữ: “Ếch ngồi đáy giếng” và “Coi trời bằng vung”
“ếch ngồi đáy giếng”: chỉ những người có hiểu biết hạn hẹp do điều kiện tiếp xúc hạn chế.
“coi trời bằng vung” : chỉ thái độ chủ quan, kiêu ngạo, liều lĩnh, xem mình hơn tất cả
Thành ngữ tương tự: Thùng rỗng kêu to
Câu 7. Nêu một số hiện tượng trong cuộc sống ứng với câu thành ngữ “ếch ngồi đáy giếng”
Trong bài thi học kì, Nam được 9,75 điểm môn Toán và cậu ta cho rằng mình học giỏi nhất trường nhưng Nam không hề biết lớp bên cạnh có bạn đạt điểm 10.
Lan rất thích vẽ tranh và tự tin cho rằng mình vẽ tranh đẹp nhất, chắc chắn sẽ đạt giải nhất trong kì thi vẽ tranh giỏi thành phố. Thế nhưng, Lan đã bị loại ngay từ vòng sơ khảo.
Câu 8. Viết đoạn văn khoảng 5-7 câu nêu cảm nhận của em về nhân vật con ếch. Trong đoạn văn có sử dụng danh từ và cụm danh từ.
Nhân vật con ếch trong truyện ngụ ngôn “Ếch ngồi đáy giếng” đã để lại trong em nhiều ấn tượng sâu sắc. Ếch là một kẻ có hiểu biết hạn hẹp, vì sống lâu ngày trong một đáy giếng nên ếch tưởng bầu trời chỉ bé bằng cái vung. Và vì mỗi lần nó cất tiếng kêu thì những con vật bé nhỏ: tôm, cua, ốc,.. hoảng sợ nên nó tưởng mình là chúa tể. Để rồi, trong một tình huống bất ngờ: trời mưa to làm nước trong giếng đầy lên, đưa ếch ta ra ngoài. Lẽ ra, khi ra khỏi môi trường sống quen thuộc, ếch cần phải học hỏi để thích nghi với môi trường sống mới nhưng ếch ta vẫn quen thói cũ, đi lại nghênh ngang và cuối cùng phải trả giá bằng cả mạng sống của mình. Câu chuyện về con ếch kiêu căng, ngạo mạn, chủ quan đã đem đến cho chúng ta bài học sâu sắc về tinh thần học hỏi và cách ứng xử trong cuộc sống.
Câu 9. Giải thích thành ngữ “Thầy bói xem voi”
Thành ngữ “thầy bói xem voi” là để chỉ cách nhìn nhận, đánh giá phiến diện, một chiều và chủ quan.
Câu 10. Viết đoạn văn 5-7 câu phê phán năm ông thầy bói xem voi và rút ra bài học ý nghĩa từ câu chuyện. (có số từ, lượng từ)
“Thầy bói xem voi” là câu chuyện ngụ ngôn rất hay và giàu ý nghĩa. Truyện đã phê phán năm ông thầy bói với cách nhìn nhận, đánh giá rất phiến diện, chủ quan, một chiều. Vì không biết hình thù con voi như thế nào nên cả năm ông đã chung tiền để được xem con voi. Và cách xem voi của năm ông thật đặc biệt: xem voi bằng cách sờ từng bộ phận của con voi. Lẽ dĩ nhiên vì con voi quá to nên mỗi thầy chỉ sờ được một bộ phận của con voi. Điều đáng cười là mỗi thầy chỉ sờ được một bộ phận của voi nhưng lại phán đoán về cả con voi cho nên sai lầm là không thể tránh khỏi. Sai lầm nặng nề hơn là các thầy đã giải quyết mâu thuẫn của mình bằng cách lao vào đánh nhau đến toác đầu chảy máu. Từ câu chuyện về cách xem voi của năm ông thầy bói, mỗi chúng ta đã có thể rút ra cho mình bài học về cách nhìn nhận, đánh giá mọi sự vật trong cuộc sống.
Câu 11. Viết đoạn văn khoảng 5-7 câu nêu cảm nhận của em về nhân vật anh chủ cửa hàng cá. Trong đoạn có sử dụng động từ và cụm động từ.
Nhân vật anh chủ cửa hàng cá trong truyện cười “Treo biển” đã để lại trong em những ấn tượng đặc biệt. Anh ta là một người rất thiếu chủ kiến. Tấm biển anh treo trước cửa hàng cá của anh với dòng chữ “Ở đây có bán cá tươi” là tấm biển với nội dung rất đúng, rất đầy đủ. Tuy nhiên, mỗi lần có người đi qua góp ý là anh lại lập tức sửa lại tấm biển mà không hề suy xét đúng sai. Và cuối cùng thì anh đã cất luôn tấm biển của mình. Câu chuyện gây cười ở chỗ, lẽ thường người ta chỉ sửa cái sai nhưng anh chủ cửa hàng cá lại đi sửa cái đã đúng rồi. Từ đó, câu chuyện đã đem đến cho chúng bài học trong cuộc sống: ta phải biết lắng nghe ý kiến đóng góp của mọi người nhưng đồng thời cũng phải có chủ kiến của riêng mình, phải biết suy xét đúng sai cho phù hợp với hoàn cảnh.
Tinh thần học hỏi có vai trò, ý nghĩa vô cùng quan trọng trong cuộc sống của mỗi người. Vậy tinh thần học hỏi là gì? Đó là nhu cầu, là mong muốn được mở rộng hiểu biết, mở mang tri thức, trau dồi kiến thức, năng lực của bản thân. Tri thức của nhân loại thì vô cùng rộng lớn, tựa như đại dương mênh mông còn hiểu biết của mỗi người dù lớn đến đâu cũng chỉ là hạt cát trong đại dương ấy. Chính vì vậy, chúng ta cần phải nỗ lực học hỏi mọi lúc, mọi nơi, học tập không ngừng nghỉ. Nhờ có học tập , chúng ta có thể nuôi dưỡng được những ước mơ và vun đắp cho ước mơ ấy thành hiện thực. Nếu không chịu khó học hỏi, chúng ta sẽ trở thành kẻ lạc hậu, hiểu biết hạn hẹp và không thể thích nghi với môi trường sống khác nhau. Nhân vật con ếch trong truyện ngụ ngôn “Êch ngồi đáy giếng” là một ví dụ. Vì kiêu căng, ngạo mạn, chủ quan, thiếu hiểu biết mà ếch đã phải trả giá bằng mạng sống của mình. Là học sinh, chúng ta cần phải nỗ lực học tập thật nghiêm túc, tiếp thu kiến thức từ sách vở, nhà trường, thầy cô và cuộc sống xung quanh để làm giàu có thêm vốn kiến thức và hiểu biết cho mình.
Truyện Ngụ Ngôn: Ve Sầu Và Kiến
Ve Sầu Và Kiến
Ngày hè đỏ lửa, ve sầu đang lười biếng nằm duỗi chân dưới một tán hành xanh lơ. Thỉnh thoảng lại nhấm nháp một giọt mật ong thượng hạng, lim dim hưởng thụ cảm giác vương giả, thượng lưu thì bất chợt thấy kiến thân thể nhớp nháp mồ hôi thấm đẫm lên tấm áo đen sơn rách hì hục vác một hạt gạo to tướng trên vai chậm chạp lê bước ngang qua.
Truyện ngụ ngôn: Ve Sầu và Kiến
Buồn miệng, ve sầu cất tiếng:
– Bác kiến nè, trời nắng vậy mà sao bác không nghỉ tay một chút? Việc gì mà phải đày đoạ bản thân như vậy.
Chợt nghe thấy tiếng ve sầu, kiến khẽ ngẩng đầu lên, giơ càng quẹt ngang lau vội một giọt mồ hôi trên trán rồi đáp.
– Bác ve đó hả? Tôi cũng muốn nghỉ lắm chứ bác nhưng mùa đông sắp đến rồi. Nếu bây giờ không lo tích trữ dần lương thực thì mùa đông tới mấy đứa nhóc nhà tôi không biết sống sao nữa?
– Ha ha, Kiến ơi bác lo xa quá giờ mới mùa he, còn mùa thu nữa, rồi mới tới mùa đông mà. Bác cứ nghỉ tay, lại đây nếm thử chút mật ong thượng hạng này, tôi dùng 2 ngày lương thực mới mua được từ Nàng Kiến Chúa xinh đẹp của làng bên đó.
– Cảm ơn bác, – ve sầu xua tay – mấy thứ cao cấp đó không hợp với tôi đâu, thôi trễ rồi tôi đi trước nha bác!
Thấy thế ve sầu chép miệng, khẽ lắc đầu, rồi tự nhủ: “Con kiến này rõ là lẩm cẩm, hè mà không lo vui chơi, sống cực như vậy thì sống làm gì!”. Thế rồi, Ve lại lại lười nhác nằm xuống, lim dim hưởng thụ ánh nắng ấm áp của ngày hè.
Thời gian thoi đưa, thu qua rồi đông tới, thoáng chốc ánh nắng bảy màu rực rỡ của ngày hè đã bị những hạt tuyết màu trắng sữa xua đi, và gió lạnh từ đôi môi nứt nẻ của nữ thần đông giá đang thổi tới.
Chậm chạp lê bước trên mặt đất xác xơ không một ngọn cỏ, bộ dạng tiều tuỵ vì đói ăn của Ve Sầu run lên từng chập.
“Đói quá, giá như lúc này có chút gì để nhấm nháp nhỉ?” – Ve Sầu hà hơi, cố sưởi ấm hai bàn tay giá lạnh. Bất chợt, ve ta bị thu hút bởi một ánh sáng hắt ra từ một nếp nhà thanh nhã bên đường. Liếc mắt qua khe cửa, ve ta chợt nhận ra trong đó một gương mặt quen thuộc: Kiến!
Lúc này cả nhà Kiến đang quay quần bên bếp lửa ấm, thức ăn nóng sốt đã dọn sẵn thừa mứa trên bàn. Bất giác, Ve Sầu chợt thấy chạnh long, chép miệng than:
“Biết vậy mình đã tích trữ lương thực từ mùa hè. Biết vậy mình đã không đổi lương thực lấy mất giọt mật thượng hạng chết tiệt đó!
Tuy nhiên, trên đời vốn không có ai bán loại thuốc chữa bệnh “Hối hận”. Mặc cho những tiếng than thở, nuối tiếc của Ve thời gian vẫn không quay trở lại, gió lạnh từng cơn vẫn nổi lên, khiến những giọt nước mắt nóng hổi của Ve như bị đông cứng lại…
Bài học: Tiết kiệm là việc dễ khiến người ta khó chịu nhất trên đời! Bạn đang làm việc rất vả, cuối tháng tiền được trả vào tài khoản ngân hàng của bạn không phải là một con số nhỏ, thế nhưng bạn liên tục phải đưa ra lời từ chối những buổi đi ăn chung, thế nhưng, bạn xài điện thoại rẻ tiền, mặc những chiếc áo không phải là hàng hiệu, chịu đựng ánh mắt, và thỉnh thoảng cả vài lời xì xào: “Tay đó KIẾT lắm!”
Phân Định Giữa Truyện Ngụ Ngôn Và Truyện Cổ Tích Loài Vật
1.2.Truyện ngụ ngôn và truyện cổ tích loài vật có quan hệ khá gắn bó với nhau, việc tách bạch chúng không mấy dễ dàng. Khi xem xét mối quan hệ này, Chu Xuân Diên viết: “Ở Việt Nam, tính chất cổ xưa của loại truyện về loài vật đã bị pha trộn với khuynh hướng của người đời sau mượn truyện loài vật để nói về xã hội loài người, do đó giữa loại truyện này với truyện ngụ ngôn có những trường hợp không có sự phân biệt thật rạch ròi” (2).
Khi chỉ kể về các quan hệ giữa những con vật với nhau, người kể không thể tách rời sự việc với xã hội con người, nên hiện tượng đồ chiếu quan hệ giữa các con vật vào quan hệ của xã hội loài người, được xem là hiển nhiên (theo nguyên lí văn học phản ánh hiện thực). Những phản ánh ấy xuất phát từ các con vật và “xã hội”, môi trường sống của chúng, nên ý nghĩa của tác phẩm được nói đến nhuốm màu ngụ ngôn. Có điều, giữa ý nghĩa nhuốm màu ngụ ngôn và truyện ngụ ngôn, là hai lĩnh vực khác nhau.
Ngày xưa, có con cáo ranh ma, láu lỉnh. Hôm nọ, cáo đi kiếm ăn sớm, chẳng may gặp hổ. Cáo định lủi tránh, nhưng hổ đã nom thấy, gọi lại:
– Này, cáo! Mày có biết qua mặt tao mà không bẩm báo là tội gì không?
Cáo biết nó không gặp may rồi, nhưng cố trấn tỉnh, hỏi:
– Tao muốn đi chơi xuân với mày.
Hổ biết cáo giỏi việc trộm cắp, muốn lợi dụng cáo đưa đường chỉ lối cho mình, để việc kiếm ăn dễ dàng hơn. Hổ nói tiếp, vẻ thân thiện:
– Mày đừng có sợ! Tao cũng biết cách ăn ở sao cho hợp lẽ. Chúng mình hãy kết bạn với nhau. Nói lại: tao với mày là bạn. Rõ chưa?
Cáo nghĩ: “Hổ đã nói vậy mà mình không chơi với nó, là mình ngu”. Nó hỏi:
– Ở cái vườn bên kia dãy núi.
– Đi xa như vậy, đói bụng lấy gì ăn?
Hổ đáp, như đã chuẩn bị sẵn:
– Thì mày hãy đem theo một con gà, tao đem theo một con heo. Nếu tao ăn hết heo mà vẫn còn đói, thì có mày đây, để làm gì?
Nghe vậy, cáo xanh mặt, chực lủi trốn. Nhưng hổ cười:
– Nói chơi vậy thôi, chứ đã là bạn bè với mày, tao không ăn thịt mày đâu.
Chúng hẹn sáng mai, hai bên đem theo mồi, gặp lại nhau ở đây.
Đúng hẹn, cáo đem gà đến, hổ cõng heo tới. Thấy cáo giữ gà trong hai tay, hổ bảo:
– Mày đưa đây tao mang hết cho. Thứ gà mái của mày trăm con tao cũng mang nổi.
Cáo đắn đo: “Sức lực của hổ mạnh thế kia, nó muốn giựt thì mình cũng không giữ nổi. Thôi thì đưa phức cho rồi!”. Rồi cáo đưa gà cho hổ. Hai bên cùng đi. Đến chỗ khe suối, hổ đặt hai con mồi xuống đất, rủ cáo đi uống nước.
Khi trở lại, thấy có thêm một quả trứng, hổ nói:
– Heo làm sao lại đẻ được trứng? Con gà mái của tôi đẻ đó.
Thế là hai đứa cãi nhau kịch liệt, bất phân thắng bại. Chúng kéo nhau đi nhờ bên thứ ba phân xử.
– Này thỏ kia! Tao nói heo tao đẻ ra cái trứng này mà thằng cáo lại nói gà của nó đẻ. Mày nghĩ coi, nó nói bậy nói bạ vậy nghe có được không?
Thỏ vốn nhát gan, thấy hổ là run, nên nói nịnh:
– Xưa nay họ nhà chúng tôi ai cũng khen ông hổ tài ba lỗi lạc. Hễ có bàn tay của ông nhúng vào, thì nó đẻ ra thứ gì mà chẳng được!
Ý thỏ là hổ bảo sao thì sự việc là như vậy. Nhưng cáo vờ không hiểu, nói:
– Chú thỏ nói hàng hai, hàng ba, ai hiểu cho nổi?
Cả hai lại kéo nhau đi. Chúng gặp một con trâu đang ăn cỏ. Hổ nói:
– Này trâu kia! Tao nói heo của tao đẻ trứng, mà thằng cáo lại nói gà của nó đẻ. Vậy mày hãy nói coi, tao đúng hay nó đúng?
Trâu tuy to xác nhưng lại yếu bóng vía, rất sợ oai hổ. Nó nói:
– Ngài là chúa tể sơn lâm, mỗi lời nói ra đều là khuôn vàng thước ngọc. Vậy điều ngài nói ra là đúng!
Cáo không chịu, đòi đi hỏi nữa. Hổ giao ước:
– Sự bất quá tam, nếu lần thứ ba này gặp thằng nói như hai đứa trước, thì mày phải chịu thua tao; nộp cho tao cả gà lẫn trứng. Rõ chưa?
Cáo đồng ý. Lần này, cáo và hổ gặp khỉ. Hổ chặn khỉ lại hỏi:
– Này khỉ kia! Tao nói heo của tao đẻ trứng. Thằng thỏ, thằng trâu đều cho là phải. Trong lúc cáo lại nói gà của nó đẻ cái trứng đó. Mày xem, có phải thằng cáo nói tầm bậy không?
Khỉ nhanh trí, hiểu ngay ra sự việc. Nhưng nó ậm ừ:
– Tôi đang đói, phải đi kiếm ăn đây! Thôi, thế này vậy: hai ông cùng đi với tôi, để trên đường đi, tôi suy nghĩ kĩ việc ấy xem sao, thì mới trả lới đúng được.
Ba con cùng đi một đỗi rất xa. Hổ sốt ruột lại hỏi, khỉ tỏ vẻ lúng túng, không chịu trả lời. Ba lần như vậy. Mãi cho đến lúc cả ba tới gần một cây cổ thụ to cao, khỉ đứng lại, dõng dạc nói:
– Này hai ông, hãy nghe cho rõ tôi nói đây: gà đẻ ra trứng!
Hổ liền nổi giận, phóng tới chụp khỉ. Nhưng đã chuẩn bị trước, khỉ nhảy phốc lên cành cây. Khỉ còn chõ mõm xuống, nói:
– Ông hổ! Ông làm lớn trong chốn lục lâm, phải ăn nói đàng hoàng với kẻ dưới. Chớ ỷ lớn mà nói năng bậy bạ để vơ lợi vào mình, bất chấp sự thật và đạo lí. Như vậy thì thiên hạ không ai phục ông đâu!
– Anh khỉ! Tôi khâm phục anh đã nói đúng sự thật. Nhưng sao hồi nãy anh không chịu nói ngay?
– Hãy thông cảm cho tôi. Hồi nãy, tôi không nói, vì chưa có cái thế để nói. Nay nhờ cây cổ thụ này bảo đảm cho tôi khỏi mất mạng, tôi mới nói được sự thật.
( Nguồn: Ngô Sao Kim (2011). Truyện cổ, truyện dân gian Phú Yên, Nxb. Lao động, Hà Nội, tr. 156-157)
Việc đánh bạn giữa hổ và cáo không xuất phát từ tình cảm thật, nên đây là một sự kết hợp làm ăn. Đã kết hợp làm ăn thì phải tương xứng, nhưng hổ thì hung bạo, bao giờ cũng muốn lấn lướt đối phương, còn cáo thì yếu đuối, vừa muốn lợi dụng kẻ mạnh vừa sợ sệt nó; nên chẳng những không tương xứng mà còn tiềm ẩn nhiều mâu thuẫn đối kháng. Cặp đôi này đã không vượt nổi thử thách đầu tiên: con gà của cáo đẻ trứng, nhưng hổ lại bảo con heo của nó đẻ! Hai bên cãi nhau, bèn đi nhờ kẻ thứ ba phân xử. Thỏ và trâu run sợ oai hùm, cho hổ đúng. Đến khỉ, nó khất lời đáp lại, và cùng đi với hổ, cáo một đoạn. Lúc đứng dưới một cây cổ thụ, khỉ mới nói: “Gà đẻ ra trứng!”. Hổ giận dữ vồ khỉ, nhưng khỉ đã nhảy tót lên cây. Nó còn chõ mõm xuống mắng hổ nói năng bất chấp sự thật và đạo lí. Cáo khâm phục khỉ, nhưng nó vẫn thắc mắc: Tại sao trước một điều hiển nhiên như vậy mà khỉ lại đắn đo, không chịu nói ngay? Khỉ đáp, đại ý: vì phải tìm ra cái thế cho khỏi mất mạng đã, mới nói được.
(II) TRÂU, HỔ VÀ NGƯỜI THỢ CÀY
Ngày xửa ngày xưa, con trâu và con hổ đều biết nói. Trâu bị con người nhỏ bé dắt ra đồng cày bừa từ sáng sớm. Đứng từ ven đồi nhìn ra ruộng cày, hổ thấy trâu to lại bị con người nhỏ bé đi sau, dùng roi quật vào đít, bắt kéo cày nhanh hơn, hổ thấy rất lạ. Đến giờ nghỉ giải lao, người thợ cày cho trâu nghỉ. Con hổ đến gần hỏi con trâu:
– Sao mày to thế mà để con người bé tí kia đánh vào mông?
Con trâu giọng trầm ngâm nói với hổ:
– Mày không biết đấy thôi, con người bé nhỏ nhưng nó có trí khôn đấy.
Hổ thấy trâu nói vậy, nghĩ bụng: “Quái lạ! Sao người bé vậy mà con trâu to xác phải sợ?”.
– Anh cứ thử trêu người mà xem.
Con hổ tiến gần chỗ anh thợ cày và hỏi:
– Anh thợ cày ơi, cho tôi xem trí khôn của anh một tí?
– Nhưng mà tôi để quên trí khôn của tôi ở nhà rồi! Bây giờ, tôi về nhà lấy trí khôn ra cho anh xem. Nhưng khi tôi đi về nhà, sợ anh chạy lung tung làm tôi khó tìm. Hay là, anh để tôi lấy dây buộc tạm anh vào gốc cây để chờ?
Con hổ nghe anh thợ cày nói có lí, bèn đồng ý để cho anh ta dùng dây da trâu buộc vào gốc cây. Sau khi buộc chặt con hổ vào gốc cây, anh thợ cày bảo hổ cựa mình xem. Con hổ vùng vẫy mạnh nhưng không thể thoát ra được.
Lúc bấy giờ, anh thợ cày mới bảo với con hổ:
Nói xong, anh thợ cày dùng thân cày đánh vào đầu con hổ, cho đến khi con hổ chết mới thôi. Trong lúc đánh, miệng người thợ cày vẫn nói: “Trí khôn của ta đây!”. Con trâu nhìn thấy thế bảo với con hổ:
– Mày thấy chưa, nó bé người nhưng mà nó có lắm mưu kế.
Đồng thời, trâu khoái chí bò lăn ra cười, vô tình va vào hòn đá to làm gãy cả hàm răng trên. Từ đó trở đi, trâu không có hàm răng trên, khi nhai cỏ thì nhai bằng lợi trên với hàm răng dưới.
( Nguồn: Trần Hữu Sơn (Chủ biên) (2015), Văn hoá dân gian người Bố Y ở Lào Cai, tập 2, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, tr. 313-314)
Thằng cày mở trâu ra sắm sửa đi cày. Ra đồng cày đàng kia qua đàng nọ. Trâu mệt đà le lưỡi. Mà mắc cày ruộng gần chân núi, khi cày thì thằng trai cầm cày hò hét, đánh đập thá ví con trâu đà cơ khổ, lại thêm chửi rủa hành hạ quá chừng.
Con cọp ngồi rình trong bụi, ngó thấy vậy thì giận lắm. Đến buổi thôi cày, thằng chăn thả trâu ra đi ăn. Con cọp mới lại gần kêu con trâu, mắng nhiếc:
– Mày có vóc vạc mạnh mẽ, lại có hai cái sừng nhọn làm khí giới, sao mày không cự, không chống, lại cúi gầm đầu mà chịu nó? Mày muốn theo làm đầy tớ cho nó, để nó đánh mắng, nó trèo lưng cưỡi cổ mày sao?
Con trâu cười mà nói rằng:
– Trời sinh muôn vật mà khôn thì bao giờ cũng hơn mạnh thôi. Dù mày đi nữa cũng phải thua nó, huống chi là tao.
– Tao có nghề, lại mạnh, cho mười nó đi nữa tao cũng làm chết, lựa là một.
– Vậy thì mày đi lại đây, để tao kêu nó lại đánh với mày cho biết sức.
Cọp đồng ý. Trâu đến gọi thằng cày lại. Anh trai cày lơn tơn tiến đến, nói với cọp:
– Bây giờ tao đang đói bụng, không đánh với mày được.
– Vậy thì mày đi ăn cơm đi, rồi trở lại đây mà đánh với tao.
– Mày hay nói láo lắm! Tao bỏ về thì mày chạy mất, còn gì mà đánh?
– Mặt nào chứ mặt này chẳng thèm chạy đâu!
– Nếu đúng vậy thì để tao trói mày lại, đặng tao vào nhà ăn cơm cho no, sau đó tao trở lại mở mày ra, rồi đánh nhau. Không thì mày bỏ trốn, tao biết đâu được.
Cọp đồng ý để thằng cày trói nó. Trói xong, thằng cày chạy đi bẻ cây, quay lại đánh cọp. Cọp mắc trói thất thế, vùng vẫy không được, bị đòn mà chết.
Bấy giờ, trâu mới nói khẽ với cọp rằng:
– Tao đã nói với mày rồi mà mày không nghe! Mày chết là đáng số lắm!
Ấy là mạnh mà không mưu, ỷ thế mạnh mà khinh rẻ người ta. Có người tuy yếu thế, yếu sức mà cao mưu, nên nhiều khi thắng được kẻ mạnh quờn, mạnh thế mà thấp mưu. (3)
( Nguồn:[3, tr. 332-334/quyển IV] – trích từ: Trương Vĩnh Kí (1974), Chuyện đời xưa, Nhà sách Hoa Tiên xuất bản, Sài Gòn, tr. 82-84)
Giả sử, truyện kết thúc sau lời của trâu nói với hổ “Tao đã nói với mày rồi mà mày không nghe! Mày chết là đáng số lắm!” (III), hay “Mày thấy chưa, nó bé người nhưng mà nó có lắm mưu kế” (II); thì hai truyện được dẫn tương tự nhau. Tức chúng có sự tương đồng về kết cấu, về ý nghĩa, và thể loại (ở đây, là thể loại ngụ ngôn). Để kiểm chứng, ta thử áp mô hình của truyện ngụ ngôn vào truyện (III) (4): a) Nhân vật kèm tính cách: một con cọp ngu dại; b) Nhân vật kèm tính cáchđứng trước bối cảnh, điều kiện cần ứng phó: cọp thấy con trâu to khoẻ phải chịu phép người cày, hỏi lí do thì trâu bảo: do người khôn ngoan, cho dù cọp cũng không đấu lại nổi; c) Nhân vật kèm tính cách đứng trước bối cảnh, điều kiện cần ứng phó,đã có hành động đáp trả phù hợp với tính cách của mình: cọp muốn thi đấu với người, người bảo đang đói không đánh nhau được, mà về ăn cơm thì cọp sẽ bỏ chạy, đề nghị được trói cọp lại; do quá muốn xem sức lực của người và bị chạm tự ái, cọp đồng ý để người trói (5); d) Nhân vật kèm tính cách đứng trước bối cảnh, điều kiện cần ứng phó, đã có hành động đáp trả phù hợp với tính cách của mình,để giành được thắng lợi hay phải chịu thua thiệt: cọp bị người đánh nhừ tử. Theo đó, đây là một kiểu truyện thuộc mô hình của truyện ngụ ngôn (6).
Nhưng đoạn kết truyện của chúng lại không như thế:
– “Ấy là mạnh mà không mưu, ỷ thế mạnh mà khinh rẻ người ta. Có người tuy yếu thế, yếu sức mà cao mưu, nên nhiều khi thắng được kẻ mạnh quờn (quyền), mạnh thế mà thấp mưu” (III).
– “Đồng thời, trâu khoái chí bò lăn ra cười, vô tình va vào hòn đá to làm gãy cả hàm răng trên. Từ đó trở đi, trâu không có hàm răng trên, khi nhai cỏ thì nhai bằng lợi trên với hàm răng dưới” (II).
Việc phân định giữa truyện ngụ ngôn và truyện cổ tích loài vật, là cần thiết. Bởi đã có mối quan hệ xoắn xuýt giữa hai đối tượng này trong quá khứ. Ở cả hai bộ phận của truyện cổ tích loài vật đều có sự gắn bó theo cách riêng của chúng với truyện ngụ ngôn. Do vậy, việc “tháo gỡ” để tách bóc chúng ra phải lần theo từng bộ phận một. Bài viết này đã cố gắng giải quyết sự việc theo cách ấy.
Nhưng do dung lượng bài viết có hạn, nên có nhiều trường hợp khác phải để người đọc tự giải quyết. Như trường hợp truyện cổ tích loài vật bao hàm một hoặc nhiều truyện ngụ ngôn, hoặc không chỉ bao hàm truyện ngụ ngôn mà còn với một vài thể loại, tiểu loại khác (phần lớn số truyện này, truyện cổ tích loài vật có dung lượng lời lớn hơn hẳn thể loại, tiểu loại mà nó bao hàm – là cơ sở để có thể phân biệt).
3. Một số từ ngữ trong truyện: sắm sửa: chuẩn bị những thứ cần dùng; thá ví: tiếng hô đi sang phải hay sang trái, khi điều khiển trâu cày kéo; lựa là: lọ là, huống gì; kêu: gọi; quờn: quyền.
5. Do ngu dại nên cọp không lường được sự tráo trở của đối phương, khi mình bị thất thế.
6. Một truyện tương tự với truyện này, là “Trí khôn” (hay “Cọp và trí khôn của con người”), đã được một số tác giả xếp vào truyện ngụ ngôn (chẳng hạn, truyện này được chép ở: a) Minh Hạnh, Phan Hồng Sơn (1986), Truyện ngụ ngôn Việt Nam, Nxb. Văn học, Hà Nội, tr. 126-127; b) Phạm Minh Hạnh (1993), Truyện ngụ ngôn Việt Nam và thế giới (thể loại và triển vọng), Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, tr. 269-270; c) Trương Chính (1998), Bình giải ngụ ngôn Việt Nam, Nxb. Giáo dục, Hà Nội, tr. 105-107;…).
Cập nhật thông tin chi tiết về Truyện Ngụ Ngôn Việt Nam trên website Kovit.edu.vn. Hy vọng nội dung bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu của bạn, chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật mới nội dung để bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!