Bạn đang xem bài viết Truyện Cổ Tích Thế Tục Việt Nam được cập nhật mới nhất trên website Kovit.edu.vn. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ là hữu ích với bạn. Nếu nội dung hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất.
Tổng hợp những câu chuyện cổ tích về phong tục tập quán
– Lượt xem: 2731
Việt Nam ta có rất nhiều câu chuyện cổ tích nói về những phong tục tập quán rất đặc sắc, thể hiện đời sống tinh thần và nếp suy nghĩ của cả một dân tộc…
Sự Tích Trầu Cau
– Lượt xem: 12888
Ngày xưa, một nhà quan lang họ Cao có hai người con trai hơn nhau một tuổi và giống nhau như in, đến nỗi người ngoài không phân biệt được ai là anh, ai là em. Năm…
Sự tích cái mõ
– Lượt xem: 2298
Cá Kình có oán với nhà sư. Nhưng sau khi nghe nhà sư nói thì cá Kình không oán trách nữa mà còn biết ơn nhà sư. Sau cái mõ được phổ theo hình con cá…..
Sự tích cái Lồng đèn
– Lượt xem: 3383
Một nhà sư vân du làm lồng đèn hình cá chép để cho cá chép thành tinh tưởng là đồng loại mà bỏ đi không hại người nữa….
Sự Tích Chuông, Trống, Mõ
– Lượt xem: 1862
Chàng thư sinh nọ trên đường đi thi đã cứu được con chạch với hi vọng “cứu vật trả ơn”. Tuy nhiên sau đó anh lại hay tin chính con vật này đang làm điều ác…
Sự tích củ mài và cây cơm nguội
– Lượt xem: 2144
Hai vợ chồng nọ nhà nghèo nhưng đông con nên không đủ ăn. Chính vì vậy đàn con phải vào rừng kiếm ăn rồi hóa thành loài chim Phung. Khi cha mẹ mang thức ăn về…
Sự tích khèn bè Mường Vạt
– Lượt xem: 955
Đôi vợ chồng trẻ người Thái đã 10 năm rồi không có con. Khi người chồng bị bệnh đã bị chúa đất bắt vào sâu trong rừng ở. Sau đó nhờ anh chế tạo ra chiếc…
Sự tích Tháp Bút Kim Nhan
– Lượt xem: 1704
Có một anh học trò nghèo nọ khi chuẩn bị lên đường đi thi thì được đàn thú giúp đỡ để có đủ các vật dụng. Trong số đó, cóc đã giúp ăn bằng cách ăn…
Sự tích đền Bà Đế
– Lượt xem: 1389
Bà Đế vốn là một cô gái siêng năng và có tiếng hát lay động lòng người. Khi Chúa Trịnh nghe được đã say mê và đi tìm. Cho đến khi bà mang thai vì thuyền hoa…
Sự tích Hồ Tây
– Lượt xem: 2443
Hồ Tây hay Hồ Trâu Vàng xuất phát từ việc khi Nguyễn Minh Không chữa được bệnh cho hoàng tử Trung Quốc thì được ban thưởng đồng đen. Khi về nước, đồng…
Sự tích cúng gà đêm giao thừa
– Lượt xem: 2535
Truyền thống cúng gà đêm giao thừa xuất phát từ việc các dũng sĩ khi bắn rụng 9 Mặt Trời đã làm cho Mặt Trời thứ 10 hoảng sợ. Khi đó, loài gà đã cất tiếng…
Sự tích hoa ngô đồng
– Lượt xem: 1448
Một người đàn ông đàn rất hay và đã phải lòng một cô gái tuổi xuân thì nên ông đành giấu kín cảm xúc của mình. Cô gái và chàng trai hai người đều là học…
Vận khứ hoài sơn năng trí tử, Thời lai bạch thủy khả thôi sinh
– Lượt xem: 1036
Ông lan xem mạch vì nghĩ rằng đã làm chết chồng của người đàn bà nọ nên khóa tủ thuốc và vứt chìa khóa đi cùng lời thề chỉ làm nghề lại nếu chìa khóa…
Sự tích cây Thì Là
– Lượt xem: 3793
Khi Ngọc Hoàng đã đặt tên cho các loại cây xong thì mới có một nhành cây nho nhỏ chạy đến xin đặt tên. Ngọc Hoàng mãi ngập ngừng nói Thì Là nên nhành cây đã…
Sự tích Hoa Trinh Nữ
– Lượt xem: 1901
Trong một ngôi nhà nọ có hai kiếp đàn bà chờ chồng đi lính. Và không may lại xuất hiện thêm một cô gái kiếp thứ 3. Nàng vẫn chung thủy chờ người yêu đi lính…
Giết chó khuyên chồng
– Lượt xem: 1704
Ngày xưa ở một gia đình có hai anh em, người anh tuy giàu có nhưng chỉ luôn coi trọng bạn bè hơn người em nghèo khó của mình. Người vợ khuyên ngăn mãi nhưng chẳng…
Sự tích 1000 con hạc giấy
– Lượt xem: 2070
Nàng tiểu thư nhà giàu phải lòng chàng thư sinh nghèo. Chàng đã chết vì thử thách của huyện quan để có thể đến với nàng tiểu thư. Sau đó nàng cũng chết đi…
Trí khôn của ta đây
– Lượt xem: 28451
Con hổ vì tò mò về trí khôn của con người nên đã bị anh nông dân lừa và trói vào gốc cây. Không những vậy, nó còn bị anh đốt và quát “trí khôn của ta đây”….
Cái Chén Gáo Dừa
– Lượt xem: 3059
Vợ mất, người cha khóc đến mắt mờ đi nhưng vẫn cố gắng làm việc để nuôi con thành tài. Sau khi con trở thành quan tri huyện và lấy vợ, họ rất hiếu thảo…
Rét nàng Bân
– Lượt xem: 2470
Nàng Bân vốn là con Ngọc Hoàng nhưng thua kém các chị vì tính chậm chạp. Sau khi lấy chồng, khi may áo rét cho chồng mãi đến hết mùa rét mới xong. Ngọc Hoàng vì…
Sự tích hoa nhài
– Lượt xem: 1530
Khi các loài hoa còn mang chung sắc trắng, một họa sỹ mới đến khu vườn và mang theo các màu sắc của mình cho các loài hoa. Kết quả là mỗi loài hoa đều có được…
Sự tích Hòn Vọng Phu
– Lượt xem: 2122
Người anh trong một lần chặt mía đã vô tình làm trúng phải em mình nên đành bỏ nhà ra đi. Về sau khi anh lấy vợ mới nhận ra rằng đó chính là em gái của mình….
Sự tích Hồ Ba Bể
– Lượt xem: 9528
Chuyện xảy ra ở làng Năm Mẫu tại Bắc Cạn, nhân dịp lễ cúng Phật lớn đông đủ mọi người tể tựu và có cả một bà lão bị hủi. Tuy nhiên, chỉ có hai mẹ…
Ai mua hành tôi
– Lượt xem: 2235
Một anh chàng làm nông khi cứu được chim sẻ được trả ơn bằng lọ nước thần. Khi anh lấy vợ, vợ anh dùng lọ nước này mà trở nên xinh đẹp. Nhà vua hay tin…
Sự tích cây Khế
– Lượt xem: 4667
Hai anh em nọ được cha mẹ chia đều gia tài, người em vốn siêng năng nên đã bị anh đuổi ra ở riêng trong căn nhà tranh lụp xụp cùng cây khế. Đến mùa, có một…
Cổ tích thế tục: Đọc truyện cổ tích thế tục chọn lọc hay nhất Việt Nam. Truyện cổ tích thế tục là một trong ba thể loại của truyện cổ tích, cốt truyện thường kể lại những sự kiện, sự việc khác thường việc ly kỳ, khác lạ nhưng vẫn bám sát vào những câu truyện từ thế giới trần tục.
chọn lọc hay nhất Việt Nam.là một trong ba thể loại của, cốt truyện thường kể lại những sự kiện, sự việc khác thường việc ly kỳ, khác lạ nhưng vẫn bám sát vào những câu truyện từ thế giới trần tục.
Phân Định Giữa Truyện Truyền Kì Với Truyện Cổ Tích Thế Tục
Truyện truyền kì là một loại hình tự sự bằng văn xuôi, thuộc văn học viết. Theo Thi pháp văn học trung đại Việt Nam (Trần Đình Sử, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, tr. 293), thì truyện truyền kì Trung Quốc thường có bố cục gồm ba phần: a) Mở đầu: giới thiệu nhân vật (tên họ, quê quán, tính tình phẩm hạnh); b) Kể chuyện: kể các chuyện kì ngộ, lạ lùng; c) Kết thúc: nêu lí do kể chuyện. Các tác giả Việt Nam theo truyền thống truyền kì Trung Quốc, nhưng lại có một quá trình hình thành và phát triển gắn liền với nền văn hóa và văn học dân tộc, đặc biệt là với văn học dân gian và văn xuôi lịch sử.
Về một số đặc điểm khác của truyện truyền kì, tài liệu vừa nêu (tr. 295- 296), viết (lược ghi):
– Truyện có cốt truyện hoàn chỉnh như những tác phẩm nghệ thuật, có thắt nút, phát triển và mở nút.
– Truyện có thể kết thúc có hậu hay không.
– Truyện chú trọng vào việc hơn là chú trọng vào người, lấy việc mà biểu hiện người, răn người.
Truyện cổ tích thế tục(1) là một trong ba tiểu thể loại của truyện cổ tích (truyện cổ tích thần kì, truyện cổ tích thế tục, và truyện cổ tích loài vật). Truyện cổ tích thế tục được phân biệt với hai tiểu loại kia:
– So với tiểu loại truyện cổ tích thần kì, truyện cổ tích thế tục không có yếu tố thần kì(2), truyện phát triển chủ yếu theo logic thực tại, gồm hoàn cảnh, tính cách của nhân vật.
– So với tiểu loại truyện cổ tích loài vật, truyện cổ tích thế tục không có nhân vật chính là các con vật nhằm phản ánh sinh hoạt, đặc điểm của chúng, cả việc giải thích nguồn gốc các hình dạng bề ngoài mà chúng hiện có.
2. Phân định giữa truyện truyền kì với truyện cổ tích thế tục
2.1. Xét 262 mẩu truyện truyền kì được chọn vào Truyện truyền kì Việt Nam (Nguyễn Huệ Chi (Chủ biên), Nxb. Giáo dục Việt Nam, 2009, 3 quyển – viết tắt: [TTK])(3), có thể thấy khái niệm “truyện truyền kì” không chỉ giới hạn vào thời trung đại, mà còn mở rộng đến các tác giả thời hiện đại: Nhất Linh, Thế Lữ, Tchya, Nguyễn Tuân, Bùi Hiển,… Điều đặt ra ở đây, là có khá nhiều mẩu truyện được chép ở tài liệu này, đồng thời, cũng được nhiều bộ sưu tập truyện cổ tích ghi nhận, một số chúng là truyện cổ tích thần kì, số khác là truyện cổ tích thế tục.
TT
Tên truyện
Tài liệu gốc của [TTK/II]
Số thứ tự và số trang ở [TTK/II]
Tài liệu sưu tập truyện cổ tích (hay truyện cổ dân gian) có chép truyện này
1
“Ác báo”; “Tiếc gà chôn mẹ”; “Sự tích thằng trời trồng”
Công dư tiệp kí (Vũ Phương Đề)
57/ tr. 46-47
a) Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam (Nguyễn Đổng Chi, Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 2000, tr. 398-399); b) Nghìn năm bia miệng, tập I (Huỳnh Ngọc Trảng, Trương Ngọc Tường, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh, 1992, tr. 65-67)
2
“Sống lại”; “Anh chàng họ Đào”
Lan Trì kiến văn lục (Vũ Trinh)
81/ tr. 108- 109
Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam (sđd., tr. 1336-1339)
3
“Chứa ác tự hại”; “Bò béo, bò gầy”; “Làng cướp”
Sơn cư tạp thuật (Khuyết danh)
115/ tr. 182- 183
a) Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam (sđd., tr. 302- 305); b) Truyện cổ Hoa Lư (Phạm Vĩnh, Nxb. Văn học, Hà Nội, 1993, tr. 63-70).
4
“Tiết phụ hai chồng”
Vân nang tiểu sử (Phạm Đình Dục)
158/ tr. 495- 497
Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam (sđd., tr. 424-426)
2.2. Vấn đề đặt ra là giữa truyện truyền kì và truyện cổ tích nói chung, cổ tích thế tục nói riêng, có quan hệ ra sao, mà lại có nhiều truyện nằm ở phần giao(4) của hai loại như thế? Câu trả lời, là do có khá nhiều truyện truyền kì xuất phát từ truyện kể dân gian, trước khi được các nhà văn nâng lên thành văn chương bác học, và sự thiếu nhất quán về khái niệm “truyện truyền kì” ở các bộ sách được cho là có tập hợp loại truyện này, của người đời sau.
2.2.1. Với ý thứ nhất, giả sử có một truyện A lưu truyền trong dân gian, thì các sự việc, tình tiết của nó thường phiếm chỉ. Tức tên tuổi, quê quán của nhân vật, nếu có, hay bị lược đi. Bởi có thế thì nó mới dễ dàng được kể một cách rộng khắp ở nhiều giới, nhiều hạng người, và các địa bàn khác nhau. Trong lúc, một nhà văn muốn sử dụng A để chế tác thành truyện truyền kì, thì lại theo hướng ngược lại: nhà văn này sẽ cá thể hóa, cụ thể hóa các nhân vật, sự việc. Bấy giờ, họ tên, xã huyện, thời đại xuất hiện. Điều này thường được giải thích do phong cách của mỗi bên.
(1) TIẾT PHỤ HAI CHỒNG qua một công trình sưu tập truyện cổ tích.
Ngày xưa, nhà nọ có người con gái xinh xắn, nết na. Lúc nàng lớn lên, một người học trò nghèo họ Đỗ đưa trầu cau đến hỏi làm vợ. Chàng là một tay văn hay chữ tốt, tính nết rất hiền lành. Thấy thế, người cha cô gái vui lòng hứa hôn, cô gái sung sướng được người chồng tử tế. Lễ cưới vừa xong thì cha nàng nhuốm bệnh qua đời.
Cô gái về nhà chồng một niềm trinh thuận. Chồng cô là người mồ côi cha mẹ. Gia tài chỉ có một đám vườn nhỏ với mấy quyển sách, nhưng họ sống trong bầu không khí hòa nhã, yêu thương. Chồng đọc sách, vợ quay tơ, thú gia đình tưởng không ai hơn được.
Ít lâu sau, đột nhiên người chồng mắc bệnh hủi. Người vợ lo lắng tìm thầy chạy thuốc. Phải bán luôn nữ trang của mình, bán cả đám vườn đang ở để dùng vào việc chữa chạy cho chồng. Nhưng bệnh mỗi ngày một nặng, cho đến lúc hết phương điều trị. Duy chỉ có người vợ ngày ngày hầu hạ chu tất không chút quản ngại. Thấy thế, anh chàng thương vợ quá. Chàng cho phép vợ li dị để mặc mình với số phận. Nhưng người vợ nhất định không nghe, nàng nói:
– Vợ chồng là nghĩa lâu dài, còn bệnh tật của chàng chẳng qua là sự không may. Thiếp xin cùng chung số phận với chàng, không đi đâu cả.
Nhưng bệnh của người chồng ngày một đáng sợ hơn. Anh chồng luôn cố khuyên vợ trở về với mẹ đẻ, để khỏi vì mình mà khổ thân, tuy vậy vợ vẫn kiên quyết ở lại. Một hôm, để cho vợ khỏi chịu thiệt thòi, chồng cất bước lẻn đi, để lại cho vợ một phong thư, nói rằng mình sẽ không bao giờ trở về nhà nữa, và cho phép vợ tự do đi lấy chồng khác.
Sau khi chồng đi biệt, người vợ chảy không biết bao nhiêu là nước mắt. Mẹ đẻ của nàng khuyên con đi lấy chồng khác, nhưng nàng không chịu. Ba năm trôi qua, tin tức chồng vắng bặt. Nhiều người đoán rằng chàng đã quyên sinh cho khỏi đau khổ. Rồi người vợ trả nhà cửa cho họ hàng nhà chồng, trở về với mẹ đẻ, lập bàn thờ, coi như chồng đã chết. Người mẹ nàng luôn luôn bảo rằng:
– Con thủ tiết với chồng như thế là trọn đạo. Không nên bỏ phí xuân xanh một đời.
Thấy nàng xinh đẹp lại có đức hạnh, nhiều người muốn hỏi làm vợ, trong đó có người học trò họ Nguyễn. Tin qua mối lại xôn xao làm cho nàng không tự chủ được. Cuối cùng, nàng đành nhận lời đi bước nữa cùng với anh chàng họ Nguyễn. Về với chồng mới được ba năm, nàng sinh được hai người con trai. Hai vợ chồng rất tương đắc. Người học trò họ Nguyễn sau đó thi đậu tiến sĩ và được bổ làm án sát Sơn Tây.
Năm nọ ở Sơn Tây và các trấn lân cận mất mùa to, giá thóc gạo cao lên vùn vụt. Khắp mọi nơi đều có người chết. Đường sá, chợ búa đầy những đoàn người đói khổ đi kiếm miếng ăn. Quan án được lệnh đi phát gạo cho người đói.
Lại nói, chuyện anh chàng họ Đỗ từ khi trốn vợ ra đi, nhất quyết không trở về quê nữa. Chàng không muốn vì mình mà khổ đời một người đàn bà. Chàng cứ đi lang thang nay đây mai đó, sống bằng nghề bị gậy. Cứ như thế sau năm năm, bệnh của chàng vẫn như cũ, và chàng vẫn sống một cuộc đời đơn độc và đau khổ. Hôm ấy, nghe tin có cuộc phát chẩn, chàng lần mò tìm tới, nhập vào đội quân lĩnh chẩn.
Đến phiên được lĩnh, chàng kêu lên: “Tôi là học trò yếu đuối, tàn tật, không rá không mủng, không nồi không niêu, nên không muốn xin gạo, chỉ muốn xin ít tiền cho tiện…”. Nghe thế, quan án cho gọi chàng tới, hỏi mấy câu về văn chương, quả nhiên, anh chàng bề ngoài tuy rách rưới, tiều tụy, nhưng đối đáp rất trôi chảy, thơ phú, điển tích cũng phong phú. Sẵn có lòng yêu người tài giỏi, ông bèn đặc biệt lấy tiền ra cho, lại có phần hậu hơn những kẻ khác.
Khi về dinh, quan án thuật lại chuyện vừa rồi cho vợ nghe. Thấy tả hình dáng, người đàn bà ngờ rằng đó là người chồng cũ. Nàng ra chợ tìm cách đứng nấp để xem mặt, thì đúng là người chồng ngày xưa. Tự nhiên lòng thương chồng cũ nay lại bừng bừng bốc lên. Nàng phải nuốt thầm những giọt nước mắt, vì mình đang ở vào một tình thế khó xử. Suy đi nghĩ lại mãi, cuối cùng nàng dùng lời nói khéo cố khuyên người chồng mới đưa “người học trò khó mà có tài” đó về dinh, cho ở một gian lều sau trại. Như thế vừa làm được một việc nghĩa, vừa có người làm bạn văn chương. Được người chồng mới ưng thuận, nàng sung sướng vô hạn. Từ đó, ngầm sai người hầu chu cấp, chăm nom tử tế. Có điều, nàng không bao giờ để lộ một hành động gì cho chồng biết, và cũng không bao giờ cho người chồng cũ thấy mặt.
Người chồng cũ, hôm nọ đau bụng đi tả, vào giữa đêm khuya bị khát quá, bèn lần ra một cái chum gần trại múc nước uống. Hôm sau, chàng mới biết là mình uống nhầm phải một thứ nước trong đó có một con rắn trắng chết. Nhưng thật không ngờ, một thời gian sau những mụn hủi lở chốc bay hết, và dần dần bệnh tự nhiên lành hẳn; da thịt của chàng trở lại trắng trẻo như xưa. Rồi chàng ôn luyện kinh sử. Và nhờ sự giúp đỡ tận tình của quan án, chàng lại quẩy lều chõng đi thi.
Tất cả những việc đó xảy ra làm cho người đàn bà vừa vui mừng vừa đau khổ. Nàng thấy mình không thể chịu đựng âm thầm mãi như vậy được. Khi nghe tin người chồng cũ đậu tiến sĩ, sắp sửa vinh quy, nàng viết một bức thư rất dài kể hết nỗi lòng của mình cho người chồng mới biết. Nàng xin chồng tha lỗi về sự giấu giếm của mình từ bấy lâu nay. Có hai đứa con trai, nàng xin một đứa cho làm con nuôi ông nghè mới. Đoạn nàng trốn chồng con, bỏ đi biệt.
(Nguồn: Nguyễn Đổng Chi, Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam, sđd., tr. 424-426)
(2) TIẾT PHỤ HAI CHỒNG qua một công trình về truyện truyền kì.
Đời nhà Lí, ở xã nọ thuộc huyện Nam Chân, có một nhà sinh được người con gái, từ lúc tóc còn tết bím đã thông minh không mấy người đọ nổi, lại biết chữ nghĩa và không hay buông thả nói cười. Cha nàng lấy làm lạ, lúc sắp mất dặn lại vợ rằng:
– Con gái ta lớn lên, thế nào cũng phải gả về anh nho sinh Mỗ làng nọ.
Rồi ông quay sang nói với con:
– Con hãy nhớ lấy lời cha, đừng gá nghĩa với ai khác.
Nói xong, ông tắt nghỉ.
Về sau, chàng nho sinh Mỗ nghe tin, bèn đến xin hỏi cô gái làm vợ. Vợ chồng rất tương đắc. Nhưng chỉ được ít lâu, chàng bỗng mắc bệnh hủi, không ai dám tới gần, mọi việc đều cậy nhờ vào vợ. Vợ một niềm kính yêu săn sóc, không chút nề hà. Đám trai trẻ tinh quái trong làng gặp nàng giữa đường, thường nhại bài thơ của Bạch Cư Dị để giễu:
Lưu Cương dữ phụ cộng thăng tiên Lộng Ngọc tùy phu diệc thướng thiên Hà tự nhi gia phu phụ hảo Hà cô Lí lão hợp sàng miên.
(Lưu Cương cùng vợ lên tiên Theo chồng, Lộng Ngọc cũng lên cõi trời Ai như nhà chị tốt đôi Cô Hà lão Lí cùng ngơi một giường)(5)
Người chồng biết chuyện, thẹn mình mắc chứng bệnh lạ lùng làm lụy đến vợ, bèn cho phép vợ cải giá. Nàng khóc lóc mà nói:
– Còn lời cha trăng trối đấy thì sao? Chẳng lẽ khi lành lặn thì ở với nhau, gặp lúc ốm đau lại chia lìa, thần nào chứng cho!
Rồi nàng nhất quyết không nghe. Chồng bèn thừa cơ trốn đi. Cả nhà tìm khắp, nhưng biệt tăm chẳng còn tung tích. Dẫu thế, nàng vẫn thề không đổi tiết. Mẹ đẻ nàng rất bực, nói dỗi:
– Chồng mày bị tàn tật, mà nay cũng còn đâu nữa. Mày định làm bà vãi ư? Thì tao biết nương tựa vai ai bây giờ?
Vừa lúc ấy, có anh học trò cũng người trong quận đến xin hỏi, bà mẹ bắt ép nàng phải nhận lời. Được vài năm, nàng sinh hai con trai, rồi người chồng lại thi đỗ, trải thăng đến chức đề hình tỉnh Sơn Tây.
Gặp năm đói kém, quan đề hình phụng mệnh vua đi phát chẩn cho dân. Bấy giờ, người ăn xin tụ tập đông như quạ, cả người học trò bị bệnh hủi kia cũng có mặt ở đấy. Khi phát gạo cho anh, anh không nhận, nói:
– Tôi ốm yếu đã lâu, không nấu nướng được, và cũng không có nồi, lấy gạo làm gì?
Đề hình nghe, lấy làm lạ, gọi anh đến hỏi:
– Anh là học trò ư? Là học trò hẳn cũng biết, người xưa những ai từng phải đi ăn xin chứ?
Chàng hủi lần lượt kể tên các ông Ngũ Viên, Đào Tiềm, Vương Bá(6),…, để đáp lại, lời lẽ rất trôi chảy. Quan lại càng lấy làm lạ, cấp cho một ít tiền, và sau khi về dinh rồi, vẫn còn than thở mãi. Thấy thế, phu nhân gạn hỏi lí do, ông nói:
– Vừa rồi, tôi đi phát chẩn, có người ăn xin là học trò, lại bị bệnh hủi, tôi đặt mấy câu hỏi khó, anh ta đều ứng đối được cả. Tội nghiệp con người như thế mà sao lại mắc bệnh hiểm nghèo thế chẳng biết!
Nàng nghe, ngờ là chồng cũ của mình, bèn lựa lời bảo chồng:
– Chí thành là đức của người danh sĩ. Ông tiếc gì một chút công khó, nỡ để cho người có học phải lụy với kiếp trong trần ư?
Quan thấy thế, liền cho gọi anh học trò hủi đến. Nàng dòm trộm thì quả là chồng cũ của mình, bèn khuyên ông cho anh ở nhờ trong nhà, và chu cấp rất hậu. Từ đó, bao giờ nàng cũng bận quần lót, thắt dây lưng thật chặt, và không chịu chung chăn gối với chồng nữa, chẳng ai hiểu là vì duyên cớ gì.
Một đêm kia, chàng hủi bỗng mắc bệnh đau bụng tháo dạ, mình nóng miệng khát, phải lần mò ra sân vục xuống uống nước trong một cái ang. Thế rồi, sáng hôm sau, bệnh hủi bỗng biến đâu mất. Xem lại, thì ra trong ang có con rắn trắng chết nằm trong ấy. Quan đề hình biết lấy làm mừng lắm, khuyên anh dự kì thi hương. Khoa ấy, anh đỗ hiếu liêm(7), rồi mùa xuân năm sau, lại đỗ luôn tiến sĩ.
Tin mừng về đến dinh, phu nhân bỗng ăn mặc chỉnh tề, bước ra nhà ngoài, lạy chồng mà nói:
– Thiếp là người không giữ tiết, chẳng đáng sống nữa làm gì; may được hầu khăn lược, đã có hai con trai, nay con lớn để lại thờ chàng, xin để đứa con thứ hai cho quan nghè mới, được thế, thiếp không còn ân hận gì nữa.
Dứt lời, nàng nuốt liều thuốc độc chết ngay. Chồng rất đỗi kinh ngạc. Đến khi vị tân khoa tiến sĩ vinh quy về tới nhà, nói chuyện với nhau, mới rõ nguồn cơn, bèn đem việc ấy tâu lên triều đình. Vua bèn ban cờ biển đề mấy chữ Lưỡng phu trinh tiết, nghĩa là tiết phụ hai chồng.
Vân Sử thị bàn rằng: Đã lấy hai chồng sao lại được gọi là trinh tiết? Vì có lấy hai chồng mới rõ tiết tháo của nàng. Nếu lấy anh chồng hủi mà trọn đời hài hòa cầm sắt thì cũng chỉ là cặp vợ chồng tốt mà thôi, chứ sao rõ ra được là người trinh tiết? Ta thấy người đời được lụa quên sồi, có mới nới cũ, có người lại còn ôm tả ấp hữu, ngủ đông ăn tây, đĩ già hoàn lương mà chồng còn cho là trinh. Đời mạt, ít có người hoàn toàn, thì gọi là “tiết phụ hai chồng” cũng được.
(Nguồn: Phạm Đình Dục, Vân nang tiểu sử, Nguyễn Đức Vân dịch – dẫn lại, theo: [TTK/II, 495-497])
So sánh hai văn bản vừa dẫn, ngoài những sự khác biệt như đã nêu, còn nhận ra:
– Nếu truyện cổ tích nhằm hướng tới những người bình thường (ngày trước, đa số là không biết chữ), thì truyện truyền kì nhằm vào lớp người có học và giới quan lại. Có thể thấy điều này, khi ở truyện truyền kì, tên các học vị, chức vụ chuẩn xác, câu hỏi của quan đề hình và lời đáp của anh học trò bị hủi khá bài bản, đặc biệt là bài thơ giễu đầy ắp các nhân vật trong sách vở Trung Hoa xưa, là những điều khó gặp ở truyện cổ tích – chưa nói đến chất giọng, quan niệm của người kể chuyện, một mực hướng về, hay bảo vệ tầng lớp nho sĩ.
Ở bài “Thể loại giai thoại” (in trong: Văn học dân gian người Việt – Góc nhìn thể loại, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 2006, tr. 423), Kiều Thu Hoạch viết: “Riêng trong các sách Hán Nôm, thì những mẩu chuyện mang nội dung giai thoại được ghi chép khá phong phú, rải rác từ thời Lê đến thời Nguyễn. Trong đó, sách Công dư tiệp kí chẳng hạn, ghi chép khá nhiều giai thoại xung quanh các nho sĩ”.
Điều này cho thấy, đã có sự thiếu nhất quán về quan niệm truyện truyền kì chẳng những ở các bộ sách được cho là có tập hợp loại truyện này, mà còn ở sự nhìn nhận về nó của các nhà nghiên cứu hiện nay. Sự thiếu nhất quán này đã khiến một số truyện được [TTK] chọn tuyển, là truyện cổ tích (như đã dẫn), giai thoại (như “Giữa đồng ép cuộc mây mưa” [TTK/II, 524-526](8)),…
3. Kết luận
Điều quan trọng là tránh đồng nhất hay coi giữa chúng có “đường biên”, bởi với hai thực thể riêng biệt thuộc hai lĩnh vực khác loại, đó là điều không thể. Nói cách khác, cái gọi là phần giao đã nói chỉ là một sự tương ứng về sự việc được đề cập hay phản ánh (chứ không phải cùng đường biên mà có).
T.N (TCSH330/08-2016)
——————– 1. Khái niệm “Truyện cổ tích thế tục” ở đây, tương ứng với “truyện cổ tích sinh hoạt”, “truyện cổ tích sinh hoạt xã hội”, “truyện cổ tích thế sự”,… Đồng thời, nó là một dạng viết tắt của “Truyện cổ tích thế tục Việt Nam”, bao gồm truyện cổ tích thế tục của người Kinh, và truyện cổ tích thế tục của người thiểu số.
2. Yếu tố thần kì gồm ba dạng cơ bản và một dạng kết hợp, như sau:
– Dạng 1:Các đối tượng siêu nhiên và chỗ trú ngụ của họ: Bụt, thần tiên, ma quỷ,…; thiên đình, thủy cung, địa phủ,… – Dạng 2:Các con vật, cây cối có tài phép: trăn tinh; đại bàng; con vật biết nói năng, hành động như người; cây chặt không đứt;… – Dạng 3:Các đồ vật có phép lạ: cây đàn thần; búa thần; gậy thần;… – Dạng 4:Sự kết hợp: a) Kết hợp giữa ba dạng 1, 2 và 3 với nhau: thần tiên biến thành con vật, cây cối và ngược lại; đồ vật biến thành con vật, cây cối và ngược lại;… b) Kết hợp giữa con người với ba dạng 1, 2 và 3: người được sinh đẻ và trưởng thành bất thường; người có tài phép như thần tiên, ma quỷ; người lấy thần tiên, ma quỷ; người mang lốt con vật, cây quả; người hóa thành con vật, cây cối, đồ vật;… Đã là truyện cổ tích thần kì thì phải có yếu tố thần kì, còn truyện cổ tích thế tục thì không có yếu tố ấy.
3. Tài liệu này chọn truyện từ 21 tập truyện chữ Hán (như: Công dư tiếp kí – Vũ Phương Đề; Lan Trì kiến văn lục – Vũ Trinh; Vân nang tiểu sử -Phạm Đình Dục;…); 11 tập truyện quốc ngữ (như: Trại Bồ Tùng Linh -Thế Lữ; Báo oán – Nguyễn Tuân; Nằm vạ – Bùi Hiển;…).
4. Giao là một khái niệm được dùng khi tìm hiểu về tập hợp (giao của A và B là một tập hợp, gồm những phần tử thuộc cả A và B); ở đây, được mượn dùng.
5. Theo nguyên chú, bài thơ của Bạch Cư Dị (772-846) chỉ khác hai câu sau: “Hà dĩ Sa Kha lĩnh Thôi tẩu/ Bích du chàng dẫn hướng Tần Xuyên” (Sao lại như Sa Kha đưa chị họ Thôi đi/ Cờ biếc dẫn tới đất Tần Xuyên). Các tên Lưu Cương, Lộng Ngọc, Hà cô, Lí lão trong bài thơ phóng tác, đều là nhân vật thần tiên.
6. Ngũ Viên (?-484 tr. CN), người đời Xuân Thu; Đào Tiềm (khoảng 365-427), người đời Tấn; Vương Bá, người đời Đường. Cả ba đều là người hiền tài gặp vận đen, phải tạm ăn nhờ người khác.
7. Hiếu liêm: chỉ học vị cử nhân (đời Minh và đời Thanh, Trung Quốc, gọi người đỗ cử nhân là hiếu liêm).
8. Kể việc Nguyễn Công Trứ thuở chưa gặp thời, rất thích một nàng ca kĩ. Ông quảy gánh đi theo phục vụ việc ca hát của nàng ấy ở khắp nơi. Một hôm, khi nàng ca kĩ cùng ông và một chú bé mang đàn theo hầu đi ngang qua một cách đồng vắng vẻ, ông vờ bảo quên mang theo dây đàn, khiến chú bé phải chạy về lấy. Bấy giờ, ông ép nàng vào cuộc mây mưa. Nàng không chống cự nổi đành phải để mặc ông làm gì thì làm. Lúc ông hành sự, nàng có rên mấy tiếng “ứ hự”, vẻ nửa miễn cưỡng, nửa bằng lòng. Sau đó, ông tìm đường lỉnh đi. Về sau, Nguyễn Công Trứ đỗ đạt, ra làm quan. Một lần, nhân ngày sinh nhật của mình, ông triệu các con hát nổi tiếng ở nhiều nơi đến giúp vui. Nàng ca kĩ ngày xưa cũng đến dự. Nàng nhận ra ông quan chính là anh đầy tớ ngày nào, bèn hát rằng: “Giang sơn một gánh giữa đồng/ Thuyền quyên ứ hự, anh hùng nhớ không?”. Nghe nhắc lại chuyện xưa, ông nhớ ra, bèn bỏ ra nghìn vàng, cưới nàng làm vợ lẽ. Truyện này được chép ở nhiều tài liệu sưu tập giai thoại, như: a) Trương Chính, Thơ văn Nguyễn Công Trứ, Nxb. Văn học, 1983, tr. 163 (mục giai thoại); b) Hoàng Ngọc Phách, Kiều Thu Hoạch, Giai thoại văn học Việt Nam, Nxb. Văn học, Hà Nội, 2000, tr. 190-192; c) Ninh Viết Giao, Văn hóa dân gian xứ Nghệ – Tập 3: Truyện cười và giai thoại, Nxb. Văn hóa Thông tin, Hà Nội, 2012, tr. 537-538;…
Top 5 Cuốn Truyện Cổ Tích Việt Nam Và Thế Giới Hay Nhất
Truyện cổ tích là một trong những phần không thể thiếu đối với trẻ nhỏ. Những câu chuyện cổ tích gần như gắn liền với tuổi thơ mỗi chúng ta. Để giúp kết nối với thế giới bên ngoài thông qua những câu chuyện cổ tích, phụ huynh không thể bỏ lỡ những tựa sách kinh điển nhất có trong bài viết này. Những câu chuyện cổ tích huyền thoại này sẽ giúp trẻ có thêm được nhiều thông tin và bài học thú vị.
1. Truyện cổ Grimm
Bạch Tuyết và bảy chú lùn, Cô bé quàng khăn đỏ, Chim sơn ca, Sáu con thiên nga, Bác nông dân và con quỷ, Thỏ và nhím, … là những cái tên vô cùng quen thuộc được gọi tên trong cuốn truyện cổ Grimm. Tên của quyển sách cũng chính là tên của anh em tác giả nhà Grimm. Họ là những người đã viết nên những câu chuyện danh tiếng đi sâu vào lòng người đọc. Chắc chắn không đứa trẻ nhỏ nào không biết đến danh của công chúa “Bạch Tuyết”. Điều đó cho thấy mức độ quen thuộc của những câu chuyện này như thế nào.
Mua tại Tiki Mua tại Fahasa Mua tại Shopee
Những câu chuyện này thậm chí còn được xem là một tài sản quý giá và UNESCO công nhận quyển sách này trở thành di sản văn hóa thế giới. Nhiều câu chuyện có trong quyển sách đã được sản xuất thành những bộ phim hoạt hình hay những bộ phim và được công chiếu trên nhiều quốc gia khác nhau. Trọn bộ Truyện cổ Grim phiên bản tiếng Việt hiện nay có 201 câu chuyện khác nhau.
Xét về nội dung, các câu chuyện đều được xây dựng với những kịch bản đơn giản nhưng vẫn đưa ra được các bài học ý nghĩa. Kèm theo đó, các nhân vật trong truyện với các hình ảnh đan xen giữa đời thường và một chút tưởng tượng. Nhưng phần lớn các nhân vật được xây dựng các tính cách tốt để giáo dục cho trẻ với văn phòng vui vẻ và cái kết có hậu. Nếu nhà có trẻ nhỏ thì đây là một trong những quyển sách phải có trên kệ.
2. Truyện cổ Andersen
Cùng với sách Truyện cổ Grimm, Truyện cổ Andersen là quyển sách tiếp theo nằm trong top các quyển sách về truyện cổ tích hàng đầu thế giới. Kho tàng những câu truyện cổ Andersen đã lên đến hơn 150 câu chuyện với những kịch bản, những nhân vật đa dạng khác nhau. Và tất cả những câu chuyện này được hoàn thành bởi cố nhà văn Hans Christian Andersen.
So với Truyện cổ Grimm, quyển sách Truyện cổ Andersen chứa đựng những câu chuyện theo một phong cách hoàn toàn khác biệt. Tại đây, bạn sẽ bắt gặp được nhiều hình ảnh thơ mộng hơn và có tính tưởng tượng nhiều hơn. Chẳng hạn như các nàng tiên cá, công chúa, hoàng tử hay và tiên. Hoặc khung cảnh trong câu chuyện là những thế giới kỳ ảo được tác giả vẽ nên. Mỗi cốt truyện được xây dựng đều hướng đến một bài học sâu sắc hơn và đòi hỏi trẻ bắt đầu tư duy để hiểu sâu được về ý nghĩa câu chuyện.
Mua tại Tiki Mua tại Fahasa Mua tại Shopee
Các mẫu chuyện trong Truyện cổ Andersen sẽ là một cách thức tốt để phụ huynh có thể thúc đẩy được tư duy sáng tạo và trí tưởng tượng phong phú cho trẻ. Trẻ sẽ được đi qua nhiều bất ngờ khác nhau với những câu chuyện luân phiên thay đổi. Trẻ sẽ được nghe về “Cô bé bán diêm” tội nghiệp với những ước mơ bình dị nhưng lại có một cái kết buồn. Hay một kết thúc khác không có hậu giữa nàng tiên cá và hoàn tử. Hay những câu chuyện như Con vịt xấu xí, Anh chàng chăn lợn, Cô bé tí hon, Đôi giày hạnh phúc, …
Không phải tất cả các câu chuyện của Andersen đều có kết thúc đẹp, nhưng qua đó ý nghĩa thực sự của câu chuyện khiến mỗi chúng ta luôn ghi nhớ mãi.
3. Nghìn Lẻ Một Đêm – Antoine Galland
Nghìn lẻ một đêm là một trong quyển sách quen thuộc với nội dung nói về nàng Sheherazade thông minh đã tìm được cách để thoát khỏi cái chết trước sự hung bạo của nhà vua Shahriyar. Điểm nhấn trong quyển sách này đó chính là những câu chuyện được nàng Sheherazade kể liên tục mỗi khi trời sáng.
Mua tại Tiki Mua tại Fahasa Mua tại Shopee
Và những câu chuyện này vừa là điểm nhấn cho toàn bộ nội dung và cũng là lý do khiến nhiều người không thể rời mắt khỏi diễn biến câu chuyện. Tác giả Antoine Galland luôn khéo léo lồng ghép những tình tiết mang đậm tính cổ tích thần thoại. Xen lẫn vào đó là một chút thần bí nhưng vẫn đảm bảo tính dễ hiểu đối với người đọc là trẻ em. Do đó, quyển sách Nghìn lẻ một đêm vẫn được xem là một tác phẩm phù hợp cho trẻ. Tuy nhiên, với những diễn biến liên tục trong nội dung quyển sách. Trẻ từ lớp 8 mới có thể đủ sâu sắc để chiêm nghiệm toàn bộ ý nghĩa được ẩn dụ trong những câu chuyện này.
Lưu ý khi sở hữu quyển sách “Nghìn lẻ một đêm” đó chính là lựa chọn đúng nhà xuất bản để có được chất lượng nội dung tốt nhất. Do quyển sách này có nhiều phiên bản khác nhau và cả phiên bản truyện tranh.
4. Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam – Nguyễn Đổng Chi
Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam của tác giả Nguyễn Đổng Chi là nơi chứa đựng những câu chuyện dân gian gần gũi nhất đã được lưu truyền từ xưa. Với xuất xứ là những câu chuyện thuần Việt, nên trẻ hoàn toàn có thể hiểu được trọn vẹn ý nghĩa từ các câu chuyện này. Các câu chuyện cũng thường xuyên được biến tấu thành phiên bản phim ngắn và được phát sóng một cách rộng rãi trên các đài truyền hình nước nhà.
Mua tại Tiki Mua tại Fahasa Mua tại Shopee
Chắc chắn bạn có ít nhất một lần nghe hoặc được xem về các câu chuyện như: Sự tích dưa hấu, Sự tích con muỗi, Sự tích ông bình vôi, Sự tích hồ Ba Bể, Sự tích đá Vọng phu, Hồn Trương Ba da hàng thịt, Kiện nghành đa, Thạch Sanh, Yết Kiêu, Em bé thông minh, Con gà và con hổ, … Điểm đặc trưng của các câu chuyện Việt Nam đó chính là các hình ảnh hoàn toàn dân dị đời thường và rất ít chứa đựng các sự tưởng tượng bay bổng. Vì thế có thể phù hợp với mọi lứa tuổi để các em có thêm được những bài học bổ ích cho cuộc sống.
5. Truyện ngụ ngôn đặc sắc của Aesop
Truyện ngụ ngôn của Aesop mang sự khác biệt đối với các phong cách truyện cổ tích ở chỗ những câu chuyện này pha trộn một số nét văn hiện đại. Ngay trong cách trình bày những mẫu chuyện bạn cũng dễ dàng bị thu hút bởi các hình ảnh được in sắc nét kèm theo để minh họa. Giọng văn chính của truyện ngụ ngôn hướng tới sự dí dỏm, hài hước. Nhưng qua đó vẫn là một giá trị, một bài học được đọng lại cho người đọc.
Một trong những câu truyện ngụ ngôn tiêu biểu nhất xuất phát từ Aesop không thể không kể đến là Thỏ và rùa. Câu chuyện này gần như gắn liền với tuổi thơ của mỗi bạn nhỏ khi giúp chúng ta nhận ra một bài học về sự chủ quan. Hay một số câu chuyện khác với những hình ảnh quen thuộc như: Anh hề và người nông dân, Bò và bê, Chim trong lồng và dơi, Lạc đà, …
Mua tại Tiki Mua tại Fahasa Mua tại Shopee
Với top 5 cuốn truyện cổ tích được nêu trên dù là có nguồn gốc từ Việt Nam hay trên thế giới thì đều có những điểm thú vị riêng. Sưu tập đầy đủ trọn bộ 5 quyển sách này phụ huynh sẽ giúp trẻ có thêm được những nguồn thông tin cực kỳ quý giá. So với việc sử dụng các thiết bị điện tử như ngày nay, rèn cho trẻ thói quen đọc sách bắt nguồn từ những câu truyện cổ tích thân thuộc là một biện pháp tốt để giúp trẻ rèn luyện trí tuệ và tính cách.
Truyện Cổ Tích Việt Nam Hay Nhất
thường chứa đựng những yếu tố có tính kì ảo, hoang đường nhưng thông qua đó thể hiện được mong muốn của con người về sự chiến thắng, vinh quang của những cái đẹp, cái tốt, cái thiện và những cái xấu, cái ác phải chịu thua nhằm hướng đến sự công bằng trong cuộc sống.
Đặc điểm của truyện cổ tích
So với các loại truyện khác như, truyền thuyết hay thì truyện cổ tích Việt Nam có được những đặc trưng nhất định được dùng để phân biệt với các thể loại khác.
Thứ nhất, những câu đều mang phong cách thời cổ, thời xa xưa. Bởi đó thường là những nội dung kể về những câu chuyện thời xa xưa, kể về những nhân vật như ông bụt, cô tiên, cô Tấm,… với những hình tượng, cốt truyện, mô típ đều “cổ”. Do đó, màu sắc và không khí của câu chuyện đều toát lên được tính chất cổ.
Thứ hai, dù chứa đựng nhiều tình tiết có tính chất tưởng tượng, hoang đường hay không phù hợp với tư duy logic nhưng những điều đó vẫn cần phải tuân thủ theo bản sắc dân tộc Việt Nam. Nguyên nhân của tính chất này chính là do những câu truyện cổ tích Việt Nam thường có tính chất cộng đồng rất cao, chính vì vậy nếu chứa đựng những điều không phù hợp với thuần phong mỹ tục sẽ nhanh chóng bị bài trừ.
Thứ ba, những câu truyện cổ tích đều phải mang tính nghệ thuật và tính tư tưởng. Điều đó có nghĩa là mỗi nội dung khi được kể lại đều phải mang theo những ý nghĩa nhất định về con người, về cuộc đời và hướng người nghe đến những điều tốt đẹp, cao cả, hướng đến các giá trị chân – thiện – mỹ.
Phân loại truyện cổ tích Việt Nam
Một số thông tin về kho tàng truyện cổ tích Việt Nam
Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam được xem là một tác phẩm nhiều tập được ra mắt lần đầu tiên vào năm 1957 sau đó mới được tái bản vào năm 1961. Mục tiêu là được dùng để sưu tập lại những mẫu truyện cổ tích và truyền thuyết. Với nhiệm vụ cao cả này có thể ví như đây là công trình mà Henri Pourra đã từng thực hiện cho văn hóa dân gian của nước Pháp.
Và tác giả tiêu biểu nhất trong việc hoàn thành nhiệm vụ này chính là Nguyễn Đổng Chi khi ông là người đầu tiên thực hiện một cách nghiêm túc nhất với một cách thức đầy logic và hoàn chỉnh. Thành tựu là ông đã cho ra đời ba phần trong đó hai phần đầu tiên đã mang đến những nghiên cứu có lợi để về sau có thể dùng để đánh giá được về truyện cổ tích trong văn chương truyền miệng Việt Nam.
– Thế giới truyện cổ tích Việt Nam chọn lọc cho thiếu nhi, những câu chuyện cổ tích hay nhất trong kho tàng truyện dân gian Việt Nam. Đọc truyện cổ tích Việt Nam hay nhất, những câu chuyện cổ tích được chọn lọc kỹ nhất kể cho bé nghe, truyện dân gian, sự tích, truyền thuyết hay nhất Việt Nam được cập nhật thường xuyên tại chúng tôi
Cập nhật thông tin chi tiết về Truyện Cổ Tích Thế Tục Việt Nam trên website Kovit.edu.vn. Hy vọng nội dung bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu của bạn, chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật mới nội dung để bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!