Ý Nghĩa Bài Thơ Hai Sắc Hoa Tigôn / TOP 3 # Xem Nhiều Nhất & Mới Nhất 3/2023 # Top View

chúng tôi là bút danh của một nhà thơ ẩn danh trong phong trào Thơ mới (1930-1945), hiện vẫn chưa rõ lai lịch, giới tính cụ thể. Nhiều nhà văn và nhà thơ cho rằng đây là Trần Thị Khánh, tác giả bài thơ “Hai sắc hoa Ti-gôn” nổi tiếng, một số khác cho rằng tác giả tên thật là Phạm Thị Sứ, một nữ sinh trường Đồng Khánh tại Hà Nội. Một giả thuyết khác chỉ ra nhà thơ Thâm Tâm đã sáng tác ra bài thơ, nhờ một người em gái đến tòa soạn đăng với tên T.T.K.H. và người phụ nữ đó là Trần Thị Khánh.

Vào khoảng 6/1937, báo “Tiểu Thuyết Thứ Bảy” xuất bản tại Hà Nội đăng truyện ngắn “Hoa ti-gôn” của ký giả Thanh Châu. Theo đó câu chuyện kể lại một mối tình giữa một chàng nghệ sĩ và một thiếu nữ.

Sau đó không lâu, toà soạn nhận được của một người thiếu phụ trạc 20, dáng bé nhỏ, thùy mi, nét mặt u buồn, mang đến một bì thơ dán kín gửi cho chủ bút, trong đó chỉ gọn một bài thơ “Hai sắc hoa ti-gôn”, dưới ký tên chúng tôi Khi thiếu phụ đi rồi, tòa soạn xem thơ nhận thấy thi phẩm ghi lại cảnh tình đáng thương tâm, nhưng người ta chỉ nhớ lờ mờ hình ảnh thiếu phụ kiạ Đó là lần đầu và cũng là lần cuối người thiếu phụ nầy xuất hiện.

Câu chuyện “Hoa ti-gôn” đã khơi lại mối tình xưa mà người thiếu phụ (T.T.Kh.) đã từng yêu một người và từng trao lời gắn bó dưới dàn hoa ti-gôn. Rồi chàng ra đi; nàng ở lại và nhận một mối tình gượng ép. Nàng đã làm bài thơ để giải toả niềm tâm sự.

Trong “Hai sắc hoa ti-gôn”, tác giả thuật lại câu chuyện tình giữa nàng và chàng nghệ sĩ trót đã yêu nhau, song hoàn cảnh trái ngang, nàng phải gạt nước mắt nên duyên cùng người khác – một ông chồng luống tuổi – để rồi tan nát tâm tư mỗi khi nhớ lại những kỷ niệm êm đềm của một thời quá khứ.

Sau bài thơ nầy, toà soạn Tiểu Thuyết Thứ Bẩy lại nhận được bằng đường bưu cục 3 tác phẩm khác cũng mang tên chúng tôi Đó là các bài “Bài thơ thứ nhất”, “Bài thơ đan áo” (riêng đăng ở Phụ nữ thời đàm) và “Bài thơ cuối cùng “.

Từ đó về sau, người ta không còn gặp thơ của chúng tôi nữa và không hiểu tại sao bài “Hai sắc hoa ti-gôn” lại xuất hiện trước “Bài thơ thứ nhất”.

Từ lúc T.T. Kh. góp mặt vào làng thi ca tiền chiến, người tă đã tốn biết bao công phu đi tìm hiểu về T.T. Kh. Không ai biết được tên thật cũng như quê quán của nàng. Có người cho nàng là Trần Thi Khánh, một nữ sinh phố Sinh Từ, Hà nội Có kẻ cho cô là người yêu của ký giả Thanh Châu, hay đây chỉ là một nhân vật trong tưởng tượng của ông nhằm lâm ly hoá hay thi vi hoá một mối tình tưởng tượng. Rồi, các thi sĩ Thâm Tâm, Nguyễn Bính và J. Leiba cũng nhận chúng tôi là người yêu của mình! Kể từ đó, dù cho các nhà văn tốn không biết bao giấy mực nhưng họ vẫn không biết gì hơn về nàng.

Về hoa ti-gôn (antigone in French): loại hoa dây đẹp, không thơm, có hình quả tim vỡ làm mấy mảnh, màu trắng và hồng; ở miền Nam VN gọi là hoa nho vì lá giống lá nho. Tác giả mượn ý màu trắng là màu trinh bạch, ngây thơ khi nàng còn nhỏ dại, và hồng là màu mà nàng phải trải qua những sự đau khổ trong tình trường khi con tim nàng tan vỡ …

Một mùa thu trước, mỗi hoàng hôn Nhặt cánh hoa rơi chẳng thấy buồn, Nhuộm ánh nắng tà qua mái tóc, Tôi chờ người đến với yêu đương.

Người ấy thường hay vuốt tóc tôi, Thở dài trong lúc thấy tôi vui, Bảo rằng: “Hoa, dáng như tim vỡ, Anh sợ tình ta cũng vỡ thôi!”

Đâu biết lần đi một lỡ làng, Dưới trời đau khổ chết yêu đương. Người xa xăm quá! – Tôi buồn lắm, Trong một ngày vui pháo nhuộm đường…

Từ đấy, thu rồi, thu lại thu, Lòng tôi còn giá đến bao giờ Chồng tôi vẫn biết tôi thương nhớ… Người ấy, cho nên vẫn hững hờ.

Nhặt cánh hoa rơi chẳng thấy buồn Nhuộm ánh nắng tà qua mái tóc Tôi chờ người đến với yêu đương

Người ấy thường hay ngắm lạnh lùng Dải đường xa vút bóng chiều phong Và phương trời thẳm mờ sương cát Tay vít dây hoa trắng chạnh lòng

Người ấy thường hay vuốt tóc tôi Thở dài trong lúc thấy tôi vui Bảo rằng: hoa giống như tim vỡ Anh sợ tình ta cũng vỡ thôi

Thuở đó nào tôi đã hiểu gì Cánh hoa tan tác của sinh ly Cho nên cười đáp: Màu hoa trắng Là chút lòng trong chẳng biến suy

Đâu biết lần đi một lỡ làng Dưới trời đau khổ chết yêu đương Người xa xăm quá, tôi buồn lắm! Trong một ngày vui pháo nhuộm đường

Từ đấy thu rồi, thu lại thu Lòng tôi còn giá đến bao giờ Chồng tôi vẫn biết tôi thương nhớ Người ấy, cho nên vẫn hững hờ

Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời Ái ân lạt lẽo của chồng tôi Mà từng thu chết, từng thu chết Vẫn giấu trong tim bóng một người

Buồn quá! Hôm nay xem tiểu thuyết Thấy ai cũng ví cánh hoa xưa Nhưng hồng, tựa trái tim tan vỡ Và đỏ như màu máu thắm pha

Tôi nhớ lời người đã bảo tôi Một mùa thu trước rất xa xôi Đến nay tôi hiểu thì tôi đã Làm lỡ tình duyên cũ mất rồi

Tôi sợ chiều thu phớt nắng mờ Chiều thu, hoa đỏ rụng chiều thu Gió về lạnh lẽo, chân mây trắng Người ấy sang sông đứng ngóng đò

Nếu biết rằng tôi đã lấy chồng Trời ơi, người ấy có buồn không? Có thầm nghĩ tới loài hoa vỡ Tựa trái tim phai, tựa máu hồng chúng tôi là bút danh của một 1930–Hai sắc hoa Ti-gôn nổi tiếng. Nhiều người đã suy đoán lai lịch thật của chúng tôi nhưng chưa có giả thuyết nào thuyết phục được công chúng.

Một mùa thu trước, mỗi hoàng hônNhặt cánh hoa rơi chẳng thấy buồnNhuộm ánh nắng tà qua mái tócTôi chờ người đến với yêu đươngNgười ấy thường hay ngắm lạnh lùngDải đường xa vút bóng chiều phongVà phương trời thẳm mờ sương cátTay vít dây hoa trắng chạnh lòngNgười ấy thường hay vuốt tóc tôiThở dài trong lúc thấy tôi vuiBảo rằng: hoa giống như tim vỡAnh sợ tình ta cũng vỡ thôiThuở đó nào tôi đã hiểu gìCánh hoa tan tác của sinh lyCho nên cười đáp: Màu hoa trắngLà chút lòng trong chẳng biến suyĐâu biết lần đi một lỡ làngDưới trời đau khổ chết yêu đươngNgười xa xăm quá, tôi buồn lắm!Trong một ngày vui pháo nhuộm đườngTừ đấy thu rồi, thu lại thuLòng tôi còn giá đến bao giờChồng tôi vẫn biết tôi thương nhớNgười ấy, cho nên vẫn hững hờTôi vẫn đi bên cạnh cuộc đờiÁi ân lạt lẽo của chồng tôiMà từng thu chết, từng thu chếtVẫn giấu trong tim bóng một ngườiBuồn quá! Hôm nay xem tiểu thuyếtThấy ai cũng ví cánh hoa xưaNhưng hồng, tựa trái tim tan vỡVà đỏ như màu máu thắm phaTôi nhớ lời người đã bảo tôiMột mùa thu trước rất xa xôiĐến nay tôi hiểu thì tôi đãLàm lỡ tình duyên cũ mất rồiTôi sợ chiều thu phớt nắng mờChiều thu, hoa đỏ rụng chiều thuGió về lạnh lẽo, chân mây trắngNgười ấy sang sông đứng ngóng đòNếu biết rằng tôi đã lấy chồngTrời ơi, người ấy có buồn không?Có thầm nghĩ tới loài hoa vỡTựa trái tim phai, tựa máu hồnglà bút danh của một nhà thơ ẩn danh trong phong trào Thơ mới 1945 ), tác giả bàinổi tiếng. Nhiều người đã suy đoán lai lịch thật của chúng tôi nhưng chưa có giả thuyết nào thuyết phục được công chúng.

Đã Hơn 70 Năm, chúng tôi Và Chuyện Tình Thơ “Hai Sắc Hoa Ti Gôn” Vẫn Tươi Nguyên Màu Bí Ẩn. * Nguyễn Cẩm Xuyên

Hai sắc hoa ti gôn, bài thơ có số phận kì lạ và bí ẩn như chính tác giả của nó.

Thật vậy, đã hơn 70 năm – đã gần qua một đời người với biết bao thăng trầm dâu bể mà chuyện tình thơ Hai sắc hoa ti gôn của chúng tôi vẫn tươi nguyên màu bí ẩn; bài thơ vẫn tồn tại một câu hỏi chưa lời đáp: chúng tôi là ai?

Có người đã nhận rằng chúng tôi chính là người yêu của mình… vì thương nhớ mà viết thành thơ về mối tình ngang trái. Chẳng phải họ cố tình nhận bừa đâu mà là ngộ nhận trong tình huống gần giống nhau.

Kể từ đó đã có biết bao nhiều bài viết về chúng tôi và Hai sắc hoa ti gôn; người ta xem xét từng góc cạnh, xét nét từng phong cách của bài thơ… Họ cho là cách viết này là phù hợp với học vấn của một học sinh trường Tây, cách viết kia mang khẩu vị của trường phái thơ “hành” v.v… Có người đã bỏ nhiều công sức để gặp gỡ kẻ mà họ ngờ là nhân vật trong thơ. Nhiều cuộc tranh cãi, bao nhiêu thắc mắc, bao nhiêu cuốn sách được xuất bản; rồi thư đi-tin lại, rồi giận hờn, trách móc… thậm chí người ta còn muốn vận đến luật pháp để luận tội người viết này người viết kia đã xâm phạm đến đời tư…(1).

Từ những rắc rối mịt mù ấy, người hay chữ nghĩa thì gọi nó là một Nghi án Văn học. Nghi án về một bài thơ có một số phận thật kì lạ.

Nói chuyện “kì lạ” của bài thơ là nói ở bước khởi đầu lên báo, bản thảo bài thơ đã bị thư kí tòa soạn vò đi, bỏ vào sọt giấy vụn để rồi qua một phút định mệnh lạ lùng nó lại lên mặt báo để thành một tiếng vang lớn trong làng thơ Việt. Hãy nghe Anh Chi kể :

Kể từ đó, năm 1937 – năm Hai sắc hoa ti gôn xuất hiện trên Tiểu thuyết thứ bảy – đến năm 1941 là năm Thi nhân Việt Nam của Hoài Thanh-Hoài Chân ra đời thì bài thơ đã có tuổi đời bốn năm. Lúc bấy giờ Thi nhân Việt Nam viết: “…xóm nhà văn bỗng xôn xao. Có đến mấy người nhất quyết T. T. Kh. chính là người yêu của mình. Và người ta đã phê bình rất náo nhiệt. Có kẻ không ngần ngại cho hai bài ấy là những áng thơ kiệt tác…

…Bốn năm đã qua từ ngày tờ báo vô tình hé mở cho ta một cõi lòng. Ai biết “con người vườn Thanh” bây giờ ra thế nào? Liệu rồi đây người có thể lẳng lặng ôm nỗi buồn riêng cho đến khi về chín suối?” (3)

Ấy chỉ là là mới 4 năm, còn bây giờ đã là hơn 70 năm rồi mà người ta vẫn không ngớt tìm kiếm: chúng tôi là ai ?

Nghĩ cho kĩ nguyên nhân thì sở dĩ có chuyện rộn rã trong làng thơ như thế trước hết là vì bài thơ hay, hay vì cái tình của nó được bộc lộ rất “thực”, cái tình của một phụ nữ đã yêu và rồi cố tình quên đi, đào sâu chôn chặt mối tình đau xót, bất hạnh nhất của mình (4) . Viết thơ lên báo rồi, người phụ nữ ấy cũng muốn ẩn giấu mình đi. Bài thơ hay ngay ở những câu thơ đầu: tình ý thơ ngây cho đến cuối bài thơ thì xót xa đau đớn lắm. Có câu, ý thơ bình dị, gần với suy tưởng, ngôn ngữ của quần chúng nên nhiều người đọc, nhiều người thuộc, kể cả một số người bình dân nhất cũng biết; nhiều câu lại được cách điệu mang dáng vẻ hiện đại của thơ phương Tây:

“…. Tôi sợ chiều thu phớt nắng mờ, Chiều thu hoa đỏ rụng chiều thu, Gió về lạnh lẽo chân mây vắng. Người ấy sang sông đứng ngóng đò. * Nếu biết rằng tôi đã lấy chồng, Trời ơi! Người ấy có buồn không? Có thầm nghĩ đến loài hoa vỡ, Tựa trái tim phai, tựa máu hồng ? “

Trong cuộc đời, mỗi ngày qua lại có biết bao mối tình tan vỡ nhưng đã có mấy ai viết được những vần thơ tả tình rất thực như Hai sắc hoa ti gôn ? Tình trong thơ gần gũi với cái tình chung của nhiều người lắm, nhất là lứa tuổi thanh niên. Lúc còn là học sinh trung học, có mấy ai là không chép chuyền tay cho nhau những bài thơ hay trong đó Hai sắc hoa ti gôn có lẽ là bài thơ không thể thiếu trong những cuốn sổ chép thơ nho nhỏ…?

Trở lại vấn đề mà Hoài Thanh-Hoài Chân đã viết trong Thi nhân Việt Nam : ” Có đến mấy người nhất quyết T. T. Kh. chính là người yêu của mình…”: Trước hết hãy nói đến nhà văn Thanh Châu, người khơi nguồn cho chuyện tình thơ: ngày 27/9/1937 , Tiểu Thuyết Thứ Bảy số 174 đăng truyện ngắn “Hoa ti gôn” của Thanh Châu. Lúc này ông mới 25 tuổi, mới bước vào nghề văn khoảng 3 năm. Truyện kể một chuyện tình buồn của một họa sĩ: Họa sĩ Lê Chất đi tìm cảnh đẹp để vẽ mà cũng chính là đi tìm một thiếu nữ yêu kiều chàng mới gặp chiều qua: lúc đạp xe qua một biệt thự cũ, tình cờ thấy một thiếu nữ dưới giàn hoa ti gôn – người con gái mặc áo cánh lụa, hai má đỏ hồng với một vẻ đẹp cao quý, một vẻ đẹp rất hiếm hoi khiến người ta trông thấy một lần là nhớ mãi. Thiếu nữ vô tình, mãi khi sắp vào nhà, mới trông thấy có người đứng nhìn mình. Từ đó, hôm nào chàng cũng đạp xe vào làng Mọc nhưng thiếu nữ động thấy bóng là lẩn vào nhà ngay. Lê Chất được gặp nàng vài lần nữa rồi thôi, ngôi nhà hình như vắng người và chỉ còn thấy có một ông già cuốc cỏ ở trong vườn. Những nhớ nhung cứ thế triền miên cả đến khi chàng đã trở nên giàu có. Một mùa đông, họa sĩ Chất đi vẽ ở vùng Vân Nam phủ. Trong một bữa tiệc, chàng chợt gặp lại người xưa. Tám năm rồi, nhưng quên làm sao được khuôn mặt người mình yêu. Mai Hạnh là tên thiếu phụ, nàng đã lấy một người chồng quyền thế và giàu có.

Những ngày sau, cuộc tình lãng mạn đã đến: nàng vẫn thường đến chỗ trọ thăm chàng. Hai người yêu nhau và như sống trong cơn mê. Mai Hạnh tuy cố chống chọi lại với ái tình nhưng sau cùng cũng nhận lời cùng Lê Chất sắp đặt để cùng trốn đi xa nhưng rồi cuối cùng lại vì sợ bị khinh bỉ, tai tiếng ở đời nên từ chối. Cuộc tình chấm dứt. Bốn năm sau, họa sĩ được báo tin: nàng đã chết. Từ sau ngày đặt lên mồ người yêu những dây hoa ti gôn màu máu, hình quả tim vỡ cho đến cuối đời, cứ đến mùa hoa tigôn nở, không buổi sáng nào chàng không mua một ôm hoa ti gôn về để thay cho hoa cũ trong phòng vẽ…

Câu chuyện tình của Thanh Châu kết thúc. Hơn một tháng sau, tòa soạn Tiểu thuyết thứ bảy nhận được bài thơ “Hai sắc hoa ti gôn” ký tên chúng tôi do một thiếu nữ mang đến tòa soạn. Bài thơ được đăng ngay trên số báo 179, ngày 30/10/1937. Hai mươi ngày sau tòa soạn lại nhận được một bài thơ nữa: Bài thơ thứ nhất (đăng trên Tiểu Thuyết Thứ Bảy số 182, ngày 20/11/1937). Khoảng chưa đầy một năm sau, tạp chí Phụ nữ thời đàm đăng bài thơ Đan áo cho chồng; bài thơ vừa đăng thì lại có thêm Bài thơ cuối cùng được gửi tới Tiểu thuyết thứ bảy (đăng trên số báo 217 ngày 23/7/1938). Cả thảy trước sau có bốn bài cùng kí tên: chúng tôi rồi từ đó bặt luôn, các báo không còn nhận thêm bài thơ nào nữa.

Nhiều người ngờ lắm: Cuộc tình trong thơ khiến họ nghĩ ngay đến nhân vật chính của truyện Hoa ti gôn. Người khẳng định chắc chắn là nhà văn Thế Phong trong Lược sử văn nghệ VN (Nxb Vàng Son – Saigon 1974) đã cho rằng chúng tôi là người yêu của Thâm Tâm nhưng mới đây, Thế Phong (soạn chung với nhà thơ Trần Nhật Thu, ký tắt : Thế Nhật) trong cuốn “T.T.Kh. – Nàng là ai” (Nxb Văn Hoá Thông Tin-1994) lại bác bỏ giả thiết đó và khẳng định: chúng tôi tên thật là Trần Thị Chung (Trần Thị Vân Chung), sinh ngày 25/8/1919 tại Thanh Hoá, nguyên là người yêu cũ của Thanh Châu sau đó vâng lời gia đình lấy luật sư Lê Ngọc Chấn. Ô. Trần Đình Thu trong cuốn “Giải mã nghi án văn học” (NXB Văn hóa Sài Gòn; 2007) cũng cho rằng chúng tôi là Trần Thị Vân Chung nhưng đến nay thì hình như điều này là không đúng: Thanh Châu lúc gần cuối đời đã phủ nhận những đồn đoán; lời phủ nhận của Thanh Châu ít nhiều bộc lộ sự bất bình: “…Không! Không phải! Bà Vân Chung không phải là chúng tôi … Toàn là bày vẽ chuyện ” (5). Bà Vân Chung lúc bấy giờ đang ở Pháp cũng viết thư về phản đối tác giả Thế Nhật và Trần Đình Thu đồng thời khẳng định mình không phải là T.T.Kh.(6).

Vậy là rõ; chúng tôi không phải là Vân Chung, hơn nữa các nhà nghiên cứu cũng đã đi quá xa để so sánh những nét tương đồng về nhân thân của Vân Chung với chúng tôi được cho là người yêu cũ của Thanh Châu, là nhân vật “tôi” trong bài thơ. Tỉ mỉ hơn một chút, so sánh truyện”Hoa ti gôn” với bài thơ “Hai sắc hoa ti gôn” thì chuyện tình được kể trong hai tác phẩm không giống nhau, một bên là thiếu phụ đã có chồng, yêu một chàng họa sĩ rồi ôm mối hận tình cho đến chết, một bên là một cô gái trẻ, vì sức ép của lễ giáo phải lấy một người chồng mình không yêu để rồi suốt cuộc đời phải chôn chặt trong tim mối tình riêng của mình…Điểm giống nhau duy nhất của hai tác phẩm chỉ là cả hai đều lấy hình tượng “hoa ti gôn”, loài hoa có màu máu, hình quả tim vỡ làm biểu tượng cho tình yêu tan nát…

Gần đây ta lại biết thêm một chi tiết để có thể phủ nhận ức đoán trên: chuyện tình trong truyện ngắn “Hoa ti gôn” chẳng phải là chuyện tình của Thanh Châu với bà Trần Thị Vân Chung như một số người đã lầm tưởng mà đây chỉ là truyện được nhà văn Thanh Châu hư cấu nên từ cuộc đời thực của một người bạn làm họa sĩ: họa sĩ Lê Phổ, người đã tốt nghiệp khóa đầu của Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, sinh năm 1907 và đã mất tại Pháp năm 2002. (7) …

Vậy nên chăng: ta chỉ khẳng định được một điều là truyện ngắn “Hoa ti gôn” là nguồn cảm hứng để chúng tôi viết nên bài thơ “Hai sắc hoa ti gôn”.

Thứ đến, hãy nói về nhà thơ Nguyễn Bính: khi đọc đến một đoạn của “bài thơ thứ nhất” – một đoạn thơ khá hay và nhiều ẩn ý: “…Ở lại vườn Thanh có một mình/ Tôi yêu gió lạnh lúc tàn canh/ Yêu trăng lạnh lẽo rơi trên áo/ Yêu bóng chim xa , nắng lướt mành…” , Nguyễn đã đoán rằng chúng tôi là người mình yêu ở Thanh Hóa.

Số là Nguyễn Bính lúc trẻ đã bao lần lê gót viễn du suốt từ Nam chí Bắc. Một lần qua Thanh, gặp đêm mưa lớn, vào trọ một điền trang, được người lão bộc tiếp đãi. Nhà có khu vuờn đẹp, trong nhà có cô gái trẻ đang ngồi quay tơ – mà ông gọi là “Người vườn Thanh” – Vốn là thi sĩnh đa tình, Nguyễn Bính xúc động lắm. Mấy năm sau, lại có dịp qua Thanh, tìm đến vườn xưa, lại được người lão bộc tiếp và kể cho nghe “một thiên hận tình” của cô chủ. Bẵng đi một thời gian, Nguyễn Bính chợt đọc được những bài thơ của chúng tôi trên Tiểu thuyết thứ bảy và đã viết bài “Dòng dư lệ” với những câu:

“…Truyện xưa hồ lãng quên rồi, Bỗng đâu xem được thơ người vườn Thanh. Bao nhiêu oan khổ vì tình, Cớ sao giống hệt chuyện mình gặp xưa? Phải chăng? Mình có nên ngờ, Rằng người năm ngoái bây giờ là đây?.”

Viết Dòng dư lệ, Nguyễn Bính cho rằng “Người vườn Thanh” chính là chúng tôi Một số ít người đã nghĩ như Nguyễn Bính, nhiều người khác thì cho rằng đây chỉ là ngộ nhận của một thi sĩ đa tình.

Cục diện thế giới những năm kế tiếp nhiều biến động; ở Việt Nam, Nhật đảo chính Pháp, nạn đói Ất Dậu hoành hành, người chết như ngả rạ…Sau Cách mạng tháng Tám, ai cũng chỉ chú tâm vào cuộc giải phóng dân tộc; rồi kháng chiến trường kì gian khổ 9 năm bùng nổ…người ta quên đi chuyện tình thơ của chúng tôi suốt một thời gian dài mãi đến năm 1969, ở miền Nam, thi-văn sĩ Nguyễn Vỹ -vốn là người đã ra làm báo trước 1945 ở Hà Nội- là bạn của Thâm tâm, đã viết đến 15 trang (từ trang 253 đến trang 267) trong “Văn-Thi-sĩ tiền chiến” (Nxb Khai Trí -1969) kể lại khá tỉ mỉ một chuyện tình: Khoảng tháng 2/1936, lúc bấy giờ Thâm Tâm là thi sĩ kiêm họa sĩ (họa sĩ Nguyễn Tuấn Trình). mới 19 tuổi làm quen với cô gái tên Trần Thị Khánh 17 tuổi, nhà ở phố Sinh Từ, Hà Nội nơi vốn được trồng nhiều antigone (hoa ti gôn). Nhà cô Khánh cũng gần vườn Thanh (THANH GIÁM: miếu thờ Khổng Tử được xây từ thời nhà Lý, lúc bấy giờ ngoài tên Temple de Confucius Pháp vẫn hay gọi nơi này là Pagode des corbeaux – chùa Quạ). Thâm Tâm hò hẹn tại nơi đây được hai lần thì cô Khánh bỏ đi lấy chồng – một người chồng giàu có – khiến Thâm Tâm rất đau khổ. Để đỡ niềm yêu nhớ đơn phương, bớt mặc cảm vì bị người yêu phụ rẫy và cũng để làm cho mấy người bạn khỏi chế nhạo, đùa bỡn, chính Thâm Tâm đã thức suốt một đêm làm bài thơ Hai sắc hoa ti gôn rồi nhờ một cô em họ, con của một bà cô ở phố Cửa Nam chép bằng nét chữ con gái, bỏ vào bì niêm kín mang đến gửi tại tòa soạn Tiểu thuyết thứ bảy.

Trong những trang sách này, Nguyễn Vỹ cũng đã khẳng định chắc chắn rằng “Cô Khánh không biết làm thơ. Cô chưa bao giờ làm thơ cả!” . Tất cả những bài thơ kí tên chúng tôi đều do Thâm Tâm làm và gửi báo.

Đọc kĩ những trang viết của Văn-thi-sĩ tiền chiến, ta hình dung được đây là những kỉ niệm kể khá chân thực qua hồi ức nhiều năm tháng của một đời làm báo. Chỉ tiếc một điều là Nguyễn Vỹ, người bạn thân thiết của Thâm Tâm đã ra đi bởi tai nạn xe ở Long An năm 1971 – hôm nay không thể cùng ai để bàn luận chuyện này nữa.

Đến 1970, Vũ Bằng trên tạp chí Văn số 103 lại đột nhiên công bố những điều mới, làm xôn xao dư luận: chúng tôi chính là nhà thơ J.Leiba (Lê Văn Bái) lúc bấy giờ bị lao phổi, đang chán đời bèn cùng với Vũ Bằng giả cách làm thơ rồi kí tên chúng tôi để làm trò vui, giải sầu…

Về sau, Mã Giang Lân cho rằng Vũ Bằng chỉ là người giỏi bịa chuyện.(8) Nhà văn Thanh Châu cũng nhận định tương tự: “Những ai đã từng làm báo với họ Vũ cũng đều thuộc “ngón” làm ăn này của Vũ… Leiba là lớp trước Thâm Tâm, không quen biết gì nhau. Đây chỉ là cách làm báo phao tin “giật gân” cho chạy báo…”. (9)

Đến năm 1989, nhằm trả lời câu hỏi chúng tôi là ai? Hoàng Tiến viết 2 bài; riêng bài trên báo Nhân dân chủ nhật ngày 23/ 7 đã nêu chứng cớ với người thật-việc thật như sau:

T.T.Kh. tên thật là Trần Thị Khánh, người yêu của Thâm Tâm. Hai người yêu nhau, nhưng biết không lấy được nhau, hẹn giữ kín mối tình, để đỡ phiền đến gia đình của nhau sau này. Cô Khánh đọc Tiểu thuyết thứ bảy in truyện ngắn Hoa ti-gôn của Thanh Châu (số tháng 9-1937) xúc động, tự thổ lộ câu chuyện riêng bằng bài thơ Hai sắc hoa ti-gôn và gửi đăng Tiểu thuyết thứ bảy. … Nay được biết chúng tôi về sống ở Thanh Hóa đã bốn năm nay, không biết bây giờ bà con hay mất, nhưng cứ xin phép cho chúng tôi được công bố điều bí mật trên…”

Vậy là Hoàng Tiến tuy đồng ý với Nguyễn Vỹ về mối tình giữa Trần Thị Khánh với Thâm Tâm nhưng lại cho rằng bài thơ “Hai sắc hoa ti gôn” là do chính cô Khánh làm mang gửi báo..

CHÚ THÍCH: (1)&(6)”Giải mã nghi án chúng tôi của Trần Đình Thu-Chưa rõ đúng sai nhưng chắc là phạm luật”; VIỆT DUY – Paris, 20/3/2007 -Thanh Hải; Pháp luật 18/3/2007. (2) “Suýt nữa không có bài HAI SẮC HOA TI GÔN” ; Anh Chi; Tạp chí Khuyến Học&Dân Trí. Gần đây bài viết này được đăng lại trên Báo điện tử Người đại biểu nhân dân ngày 08/09/2008 và nhiều báo khác. Sông Cửu Long online cũng có bài tương tự với tựa đề “TRÚC KHÊ LÀ NHÂN CHỨNG BIẾT VỀ BÀI THƠ “HAI SẮC HOA TI GÔN”. (3) Hoài Thanh-Hoài Chân; Thi nhân Việt Nam. (4)&(9) “Nói thêm về T.T.Kh.” – Thanh Châu ; chúng tôi ngày 06/06/2006. (8) Văn nghệ số 13 – tháng 3 năm 1990, (5)”Nhà văn Thanh Châu ra đi, chúng tôi vẫn bí ẩn!” Trần Đình Thu;www.nld.com.vn ngày 13/5/2007

sưu tầm

Tuyển chọn những bài thơ hay viết về Hoa Xương Rồng. Đó là những vần thơ ca ngợi vẻ đẹp và sức sống tuyệt vời của cây Xương Rồng.

Hoa Xương Rồng thể hiện sức sống mạnh mẽ, bền chí, kiên trung. Hoa Xương Rồng bất chấp những khó khăn, khắc nghiệt từ ngoại cảnh vẫn vươn lên, mang sắc hoa tươi đẹp đến cho đời.

BÀI THƠ: HOA XƯƠNG RỒNG

Tác giả: Hồng Cẩm

Loài hoa buất khuất chịu phong ba Sắc thắm kiêu sa rất mặn mà Bão táp cuồng quay cây thẳng đứng Mưa giông tơi tả vẫn đơm hoa Âm thầm đón nắng tìm nguồn sống Lặng lẽ chào sương hứng giọt sa Nghiệt ngã trời xanh dành thử thách Xương Rồng ẩn bóng cuộc đời ta!

CÂY XƯƠNG RỒNG – Thơ: Đặng Minh Mai

HOA SA MẠC – Thơ: Hương Nguyễn

Khi xưa sa mạc buốt đêm trường Mỗi lúc đêm về ngập tuyết sương Cụm cỗi trổ hoa yêu cuộc sống Xương rồng cát nóng chịu tai ương Sau lưng êm ấm không mơ tưởng Trước mặt rét tơi vẫn mộng thường Gió thổi tư bề hồn khát vọng Tình nào cháy bỏng ái nào vương.

HOA XƯƠNG RỒNG TÔI YÊU – Thơ: Triệu Phú Tình

Tôi yêu lắm biết không?

HOA XƯƠNG RỒNG – Thơ: Trần Hữu

CÂY XƯƠNG RỒNG – Thơ: Cửa Tùng

Dáng đứng uy nghi chẳng nhún nhường Ngày đêm dãi nắng với dầm sương Mưa tuôn sấm chớp không hề nản Bảo tố phong ba vẫn quật cường Trổ vạn mầm non ngời lộc biếc Đơm ngàn nụ thắm ánh như gương Xương Rồng – biểu tượng lòng trung nghĩa Sức sống hiên ngang thật lạ thường.

XƯƠNG RỒNG TRÊN SA MẠC – Thơ: Nguyễn Hưng

HOA XƯƠNG RỒNG – Thơ: Thanh Thống

HOA XƯƠNG RỒNG – Thơ: Tây Tá

HOA XƯƠNG RỒNG Thơ: Hoa Xương Rồng

HOA XƯƠNG RỒNG – Thơ: Hoàng Trần

HOA XƯƠNG RỒNG – Thơ: Phạm Văn Chương

HOA XƯƠNG RỒNG – Thơ: Hồng Cẩm

TÌNH HOA TRAO ANH – Thơ: Thu Hương

Thơ 5 chữ: XƯƠNG RỒNG HOA (Nguyễn Thu Hà)

HOA XƯƠNG RỒNG TRÊN CÁT – Thơ: Đặng Hà Thi

Là phụ nữ, ai cũng mong muốn được sống thật bình yên, hạnh phúc trong mái nhà nho nhỏ của mình, bên người đàn ông mà mình yêu thương, gắn bó. Họ luôn mong muốn là một loài hoa cỏ thật mong manh, mộc mạc, giản dị và chân thành để đời đời kiếp kiếp được người đàn ông của đời mình che chở, yêu thương. Nhưng trong thực tế, cuộc đời có không ít những mảnh đời trái ngang, trắc trở. Họ là những người phụ nữ gặp nhiều éo le, cay đắng, họ phải gồng mình lên để sống giữa dòng đời hư ảo. Họ trở thành những cây xương rồng gai góc, dũng cảm, kiên cường trong cuộc đời đen bạc, trái ngang.

Với những suy ngẫm về những người phụ nữ ấy, Hà Thi có ý tưởng viết về loài hoa xương rồng, loài hoa mọc trên cát, trên sa mạc nhưng vẫn thật đẹp và đầy bản lĩnh!