Thơ chúc Tết của Bác Hồ những năm Ngọ
Mỗi độ Tết đến Xuân về, lòng dân cả nước lại hướng về Chủ tịch Hồ Chí Minh, người đã đem mùa Xuân hòa bình, độc lập, hạnh phúc về cho đất nước. Gần 45 năm trôi qua, chúng ta đã không còn được nghe thơ chúc Tết – món quà mừng tuổi đồng bào cả nước vào dịp giao thừa đầu năm mới của Bác kính yêu. Song âm vang những bài thơ chúc Tết của Bác vẫn còn mãi trong lòng mọi người, vẫn ngân vang khi đất trời sang Xuân.
Kể từ năm 1942 – năm đầu tiên có Thơ Chúc Tết, đến năm 1969 – năm Bác Hồ qua đời, đã có tất cả 26 Bài thơ chúc Tết (trừ 3 năm 1943, 1944 và 1945). Trong số đó có 3 bài thơ chúc Tết vào năm Ngọ: Xuân Nhâm Ngọ 1942, Xuân Giáp Ngọ 1954 và Xuân Bính Ngọ 1966.
Bác Hồ chúc Tết. Ảnh Internet
Tết Nhâm Ngọ năm 1942
Tết Nhâm Ngọ năm 1942 là Tết thứ hai của Bác ở quê nhà sau tròn 30 năm xa Tổ quốc, bôn ba khắp năm châu bốn bể để tìm đường cứu nước. Gần một phần ba thế kỷ nơi xứ người, nay Bác đã trở về để lãnh đạo sự nghiệp cách mạng của nước nhà, lại được đón Tết Nguyên đán cổ truyền của dân tộc ngay trên Đất Mẹ thân yêu. Nhân dịp năm mới đến, Bác đã viết bài thơ “Mừng Xuân năm 1942” đăng trên Báo “Việt Nam Độc lập” số 114, ra ngày 01/01/1942.
“CHÚC NĂM MỚI
Tháng ngày thấm thoát chóng như thoi,
Năm cũ qua rồi, chúc năm mới:
Chúc phe xâm lược sẽ diệt vong!
Chúc phe dân chủ sẽ thắng lợi;
Chúc đồng bào ta đoàn kết mau!
Chúc Việt Minh ta càng tấn tới!
Chúc toàn quốc trong năm này,
Cờ đỏ ngôi sao bay phất phới!
Năm này là năm rất vẻ vang,
Cách mệnh thành công khắp thế giới.(1)
Chỉ 3 năm sau đó, ngày 19/8/1945, nhân dân ta đã nổi dậy tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước, “Cờ đỏ ngôi sao bay phất phới” trên khắp mọi miền Tổ quốc đúng như ý nguyện của Người. Ngày 2/9/1945, trên Quảng trường Ba Đình lịch sử rợp bóng cờ, hoa, thay mặt Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, chính thức mở đầu kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam – Kỷ nguyên độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Tết Giáp Ngọ năm 1954
Lúc này, nhân dân ta đã trải qua 8 năm kháng chiến kiến quốc, lực lượng kháng chiến ngày càng lớn mạnh và giành được nhiều thắng lợi. Trước sự thay đổi của cục diện chiến tranh ở Đông Dương và trên cơ sở nhận định âm mưu mới của Pháp – Mĩ, tháng 9/1953, Bộ Chính trị Trung ương Đảng họp và đề ra kế hoạch tác chiến Đông – Xuân 1953 – 1954. Năm 1954 cũng là năm thứ 2 tiến hành cải cách ruộng đất tại miền Bắc để dân cày có ruộng, tạo thành hậu phương vững chắc để chi viện cho chiến trường lập nên chiến công.
Nhân Tết Giáp Ngọ 1954, Bác Hồ đã gửi thơ chúc Tết quân dân cả nước đăng trên báo Nhân Dân số 163 từ ngày 1-5/2/1954.
THƠ CHÚC TẾT
Ngày Nguyên đán năm Giáp Ngọ
Năm mới, quân dân ta có hai nhiệm vụ rành rành:
– Đẩy mạnh kháng chiến để giành độc lập tự do,
– Cải cách ruộng đất là công việc rất to.
Dần dần làm cho người cày có ruộng, khỏi lo nghèo nàn.
Quân và dân ta nhất trí kết đoàn,
Kháng chiến, kiến quốc nhất định hoàn toàn thành công.
Hòa bình dân chủ thế giới khắp Nam Bắc Tây Đông,
Năm mới, thắng lợi càng mới, thành công càng nhiều.
HỒ CHÍ MINH”(2).
Với tinh thần đoàn kết, dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân và dân ta đã lập được nhiều chiến công vang dội. Thắng lợi của cuộc tiến công Đông – Xuân 1953 – 1954 và đặc biệt là Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử năm 1954 gây chấn động địa cầu, đã đập tan hoàn toàn kế hoạch Nava, giáng đòn quyết định vào ý chí xâm lược của thực dân Pháp, làm xoay chuyển cục diện chiến tranh, tạo cơ sở thực lực về quân sự cho cuộc đấu tranh ngoại giao tại Hội nghị Giơnevơ. Ngày 20/7/1954, Hiệp định Giơnevơ được ký kết, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến 9 năm chống thực dân Pháp của nhân dân Việt Nam.
Tết Bính Ngọ năm 1966
Đến năm 1965, dưới sự lãnh đạo của Đảng, quân và dân miền Nam đã chiến đấu với tinh thần anh dũng, vượt qua khó khăn, liên tiếp đánh bại mọi âm mưu thâm độc của địch, giành những thắng lợi có ý nghĩa quan trọng. “Chiến lược “chiến tranh đặc biệt” của địch phát triển đến mức cao nhất đã căn bản bị thất bại”. Trước nguy cơ bị thất bại hoàn toàn, từ giữa năm 1965, đế quốc Mỹ trong thế bị động đã đưa vào miền Nam một lực lượng lớn quân đội viễn chinh Mỹ, đồng thời tiếp tục mở rộng chiến tranh phá hoại chủ yếu bằng không quân ở miền Bắc nước ta. Cách mạng Việt Nam đứng trước những thử thách cực kỳ nghiêm trọng. Lúc này miền Bắc đã thực hiện thành công kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội 5 năm lần thứ nhất (1961-1965).
Bác Hồ về chúc Tết nhân dân, xã viên HTX Văn Phúc, Văn Khê, Hoài Đức, Hà Tây nhân dịp Tết Nguyên đán Bính Ngọ 1966. Ảnh Internet
Tháng 12/1965, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã họp Hội nghị lần thứ 12 và ra Nghị quyết về tình hình và nhiệm vụ mới cho cách mạng hai miền.
Tết Xuân Bính Ngọ 1966, Bác Hồ đã viết thư chúc Tết năm 1966 đăng trên báo Nhân Dân số 4289 ngày 1/1/1966:
“THƠ CHÚC MỪNG NĂM MỚI
Mừng miền Nam rực rỡ chiến công,
Nhiều Dầu Tiếng, Bầu Bàng, Plâyme, Đà Nẵng…
Mừng miền Bắc chiến đấu anh hùng,
Giặc Mỹ leo thang ngày càng thua nặng.
Đồng bào cả nước đoàn kết một lòng,
Tiền tuyến hậu phương, toàn dân cố gắng.
Thi đua sản xuất, chiến đấu xung phong,
Chống Mỹ, cứu nước, ta nhất định thắng.
Xuân 1966
HỒ CHÍ MINH”(3)
Cũng trong năm 1966, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi toàn dân chống Mỹ cứu nước, quyết chiến quyết thắng giặc Mỹ xâm lược nêu cao tinh thần yêu nước và bảo vệ chân lý “Không có gì quý hơn độc lập tự do”.
Thực hiện lời kêu gọi của Bác, quân và dân ta ở cả 2 miền, hậu phương thi đua cùng tuyền tuyến cố gắng lập chiến công. Bác đặt niềm tin vào thắng lợi cuối cùng “Chống Mỹ, cứu nước ta, nhất định thắng”. Và sự thật là đúng 9 Xuân sau, nhân dân ta đã thực hiện thành công Chiến dịch mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, xứng với niềm tin của Bác kính yêu.
Thơ chúc Tết là một phần quan trọng trong kho tàng thơ Xuân của Bác. Những lời thơ ngắn gọn, ngôn từ và cách diễn đạt dễ hiểu, chứa chan tình cảm nồng ấm của Bác đã đi sâu vào trái tim đồng bào cả nước. Bác dùng thơ làm quà “mừng Xuân” và cũng mượn thơ để “kêu gọi”, khích lệ đồng bào và khẳng định niềm tin vào một tương lai rạng ngời của dân tộc như lời Người tâm sự: “Mấy lời thân ái nôm na/ Vừa là kêu gọi, vừa là mừng Xuân”(4).
Bác đã đi xa về thế giới người hiền được gần 45 mùa Xuân, Xuân Giáp Ngọ này, đọc lại những vần thơ chúc Tết của Bác để nhớ mãi ơn Người, nguyện học tập và làm theo lời Bác, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam ngày càng giàu mạnh hơn./.
ThS. Hoàng Thị Thu Hiền (Tổng hợp)
1. Hồ Chí Minh toàn tập (2011), Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, Tập 3, tr. 249.
2. Sđd, Tập 8, tr.400.
3. Sđd, Tập 15, tr.1.
4. Sđd, Tập 14, tr.224.