Bạn đang xem bài viết Phân Tích Bài Thơ Con Cò được cập nhật mới nhất trên website Kovit.edu.vn. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ là hữu ích với bạn. Nếu nội dung hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất.
Đã là người Việt nam, ai lớn lên mà chẳng mang theo, dù ít, dù nhiều hơi ấm của những lời ru, những lời yêu thương êm đềm khi xưa mẹ hát. Đã mang trong mình dòng máu Việt, ai mà chẳng có một góc tuổi thơ trong sang, hồn nhiên, chập chờn theo đôi cánh cò trắng ở nơi sâu thẳm hoài niệm, tâm hồn. Chế Lan Viên cũng vậy, ông cũng là người Việt Nam, dòng máu chảy trong huyết quản ông cũng mang tên Lạc Hồng, có lẽ vì thế, trong thơ ông, dù là suy ngẫm, dù là triết lí, ta vẫn gặp lời ru ầu ơ của mẹ, ta vẫn thấy kỉ niệm tuổi thơ nồng cháy, ta vẫn nghe trong gió thong thả nhịp vỗ cánh cò. Và “Con cò” là bài thơ tiêu biểu cho một hồn thơ như thế, một bài thơ mà chất triết lí, suy tưởng đã hoà làm một với những lời ca đẹp đẽ nhất ca ngợi tình mẹ, ca ngợi ý nghĩa của những lời hát ru với cuộc đời mỗi con người.
Trong trang thơ, cánh cò không tự có, không tự hiện hữu bất di bất dịch như muôn vàn câu chữ của thi ca, nó phải bay ra từ một miền xa xôi lắm. Chế Lan Viên đã đánh thức cánh cò yên ngủ, gọi cò về với những lời ru ấp ủ trong tâm hồn thi nhân để rồi, qua lời ru của mẹ trên trang thơ, con cò bắt đầu đến với tuổi thơ diệu kì của đứa trẻ. Dịu dàng, ên ái, người mẹ bắt đầu thủ thỉ, tâm tình với niềm yêu thương tha thiết: “Con cò bế trên tay
Rất tự nhiên, mẹ thấy con vẫn còn bé bỏng lắm, vẫn còn phải bế trên tay mẹ. Con đã biết cánh cò trắng là gì đâu, con đã biết cuộc đời xung quanh là gì đâu, con chỉ đón nhận cuộc đời một cách vô thức. Vô thhức thôi nhưng dường như đứa trẻ đã cảm nhận được cánh cò trắng đang bay đến bên mình, đã nghe thấy âm điệu ngọt ngào trong trẻo của lời ru. Em chưa hiểu tình mẹ, nhưng mơ hồ, em đã thấy bên em một sự che chở, vỗ về thiêng liêng, một tình yêu thương êm đềm, trìu mến. Và cánh cò, cánh cò bắt đầu chao lượn trong lời hát ru con:
Thi sĩ không trích hết lời ca dao, chỉ gợi thôi mà cả một bầu không khí đã rất xa xăm bỗng trở về nguyên vẹn. Nơi thanh bình và yên ả. Nơi ấy có cánh cò, có những hình ảnh rất đẹp đã đi vào tiềm thức không biết bao thế hệ con người. Ở nơi ấy, ta vẫn nghe được tiếng cuộc đời vất vả, nhọc nhằn của người nông dân và đặc biệt là những người phụ nữ, những người chị, người mẹ Việt Nam, tiếng những đứa con yêu thương tha thiết, sẵn sang hi sinh cho con tất cả những cánh cò kia, dù sa cơ, dù chết cũng xin được “xáo nước trong” để khỏi mang tiếng xấu cho đàn con nhỏ. Dẫu rằng đó là lời hát ru, lời ca dao cách tân trong thơ hiên đại, cánh cò vẫn mang theo cả nỗi buồn, niềm vui hoà lẫn, khiến người đọc phải nghĩ, phải suy. Người mẹ ru con trong vất vả, nhọc nhằn càng gieo thêm đắng cay, cái vị đẵng cay mà Xuân Quỳnh từng không giấu nổi xúc động khi nghe câu hát ấy trong “gió Lào” và “cát trắng” miền Trung:
Lời ru của mẹ có đứa con bé bỏng, có cánh cò yếu đuối, nó không còn là lời hát ru nữa, nó là lời tâm tình của trái tim người mẹ nhân từ, bao dung. Khi thì mẹ thương con, khi thì mẹ thương cánh cò cả cuộc đời yếu đuối. Dù rằng lời ru có mang theo bao điều như thế, em bé vẫn say ngủ ngon lành. Tình mẹ hoà vào lời ru vẫn vỗ về tâm hồn non nớt, vẫn cho con niềm yêu thương và che chở tuyệt vời. Bầu không khí của hoài niệm quá khứ dần dần khép lại, đưa con người trở về với thực tại, với mẹ, với em:
Lời mẹ trứoc kia còn trầm, buồn vang lên trong cái âm điệu dài, xa vắng vậy mà giờ đây sao trìu mến, sao tha thiết đến lạ lung, vỗ về, nâng giấc tình yêu, thi nhân bước đến khoảng trời vời vợi chân lí, nơi ấy có một sự thực mà cả đời người kiếm tìm mới chợt hiểu, nó ở bên ta, nó ở giữa cuộc đời:
“Dù”, “vẫn”, sự khẳng định chắc chắn hơn bao giờ hết. Nó hiển nhiên như chính cuộc đời. Con dù lớn khôn, dù trưởng thành đến đâu, trước long mẹ bao la con vẫn luôn bé bỏng. Mặt trời con luôn sưởi ấm trái tim mẹ, còn mẹ, mẹ mãi yêu con, yêu con bằng tình yêu theo bé bước đi mãi mãi. Tình mẹ là thế, bao la, lời ru của mẹ là thế, êm đềm, tha thiết, suốt đời con được hưởng, suốt đời con tìm thấy, nhưng chắc gì con đã thấu hiểu, cả cuộc đời mẹ đã gửi vào trong đó tất cả tình cảm, tất cả sự chở che, tất cả tình yêu thương êm đềm tha thiết:
Nhà thơ Nguyễn Duy đã viết những vần thơ như thế vì bằng trải ngiệm ông đã hiểu cái bao la bất tận của tình mẹ yêu con. Còn Chế Lan Viên, thi sĩ tìm thấy trong cánh cò yêu thương bay ra từ câu hát, một triết lí thiêng liêng đủ soi rọi mọi tâm hồn tận ngóc ngách sâu thẳm nhất. Có lẽ phút hiểu ra cái điều cả đời mình tìm kiếm, nhà thơ phải nén lại niềm xúc động đến rưng rưng trực tuôn trào ra khoé mắt để viết lên cái điều ấp ủ bấy lâu, rằng tình mẹ là vĩnh hằng, bất diệt, luôn tìm thấy bên cuộc đời chúng ta, rằng long mẹ là bao la, vô bờ bến, luôn ôm ấp tâm hồn mỗi con người. Với mẹ, con là hơi ấm nồng nàn, là sự sinh tồn, sự sống, con đem lại cho mẹ hơi sống, niềm hạnh phúc yêu thương lớn nhất cuộc đời. Ta chỉ có thể nói như vậy về cái quy luật bất biến ấy, vì tự nó đã nói lên tất cả những điều thấm thía nhất trong cuộc đời. Biểu tượng của long mẹ thì thiêng liêng, biểu tượng của cuộc đời thì ấm áp:
Đúng như lời nhà phê bình Phạm Thu Yến viết:
“Sau lời à ơi ban đầu, người hát quên mình đang trò chuyện với đứa con, … Người mẹ dường như đang đối thoại với chính long mình”
lời hát chỉ là lời ru qua cái “à ơi” quen thuộc, còn tất cả, chúng đã thuộc về tâm sự của cả đời người mẹ, nghĩa là thuộc về cái thế giới nội tâm trong sâu thẳm tâm hồn. Mẹ ru con từ lúc tóc còn xanh đến khi đầu bạc, nào ai đếm được nỗi buồn vui cuộc đời mẹ đã gửi vào lời hát. Cánh cò cũng thế, nó mang theo sự phát triển cuối cùng, trở thành cuộc đời, cũng buồn, cũng vui, còng nông sâu như lßng mẹ, mẹ mang cả vào giấc ngủ của con. Nó là tiếng long của một người phụ nữ mà cũng là tất cả những người phụ nữ trên dất nước Việt Nam. Nó là âm thanh của một cuộc đời khắc khổ, một kiếp sống nghèo nhưng chan chứa niềm hạnh phúc, yêu thương chân thành mộc mạc con người Việt Nam đã ôm ấp từ muôn thủa ngày xưa, sau luỹ tre làng, bên cây đa, bến nước, mái đình thân thuộc. khi con cò “vỗ cánh qua nôi’ em bé đâu có biết, cò đã chở theo cả một đời người về bên câu hát, đời người như mẹ, như chị, như cuộc đời tất cả nhũng người phụ nữ Việt Nam chỉ biết sống, sống và hi sinh hết thảy, trong lặng lẽ, âm thầm. Cuộc đời ấy, dù đắng, dù cay, dù khổ đau, dù mất mát vẫn muôn đời là vậy. son sắt, thuỷ chung, cho đến khi nhắm mắt xuôi tay, cho đến khi ngọn gió cuộc đời ngừng thổi vào cái kiếp người đã thuộc về yêu thương và nước mắt:
Có bao giờ cánh cò đẹp và thân thiết đến vậy không? Có bao giờ sự liên tưởng của con người lại trong và tinh kh”i đến vậy ko? để một cánh cò bay ra từ câu hát gợi lên cả niềm yêu thương và tấm lßng của con người? Cò và em bé như đôi bạn thân thiết, nghĩa là cũng trong s¸ng cũng hồn nhiên cũng chan chứa biết bao ước mơ và hi vọng như màu cánh cò trắng, thong thả nhịp bay trên bầu trời xanh thẳm tương lai. Hai người bạn hai tâm hồn non nớt, Đắp chung đôi cánh ấm áp của cò. Hình ảnh thơ có cái hiện thực của cuộc đời quanh em bé vừa có cái huyền ảo, lấp lánh của một thế giới cổ tích xa xăm, gợi lên sự gắn bó thân thiết, cùng chia ngọt sẻ bùi, cùng bên nhau dù là trong giấc ngủ tuổi thơ, dù là trên con đường tương lai rộng bước. cánh cò bay ra từ câu hát ru con cũng như lời ru, cũng như tình mẹ sẽ theo con dù hết cuộc đời. Ôi, với mỗi người, đâu có niềm hạnh phúc nào bằng niềm hạnh phúc được che chở yêu thương trong tình mẹ bao la, vô bờ bến, đâu có sự chuẩn bị quý giá nào bằnh tâm hồn trong s¸ng, tinh khôi mẹ ấp ủ cho con bằng cả trái tim mình. Từ tuổi thơ, mẹ trông thấy trên bước đường con đi, những buổi cắp sách đến trường đầy niềm vui, hi vọng. Ở n¬i ấy vẫn có cánh cò tuổi thơ, vẫn có tình mẹ đi theo dìu dắt. Tình mẹ cứ theo con đi suốt năm tháng, trở thành hành trang cho đứa con bé bỏng bước vào đời. Con sẽ bước đi trong niềm tin mạnh mÏ vì:
Cánh cò tuổi thơ sẽ chắp cánh giấc mơ đẹp đẽ, đưa em đến những phương trời xa. Như cánh cò trong thơ Trần Đăng Khoa khiêng nắng về đánh thức ngày mới:
Cánh cò cña Chế Lan Viên biết đánh thức cả bầu trời lấp lánh hi vọng những vì sao mơ ước, cho em thơ tương lai đẹp đẽ, sáng rực lên muôn vạn sắc màu. Và trong muôn vàn sắc màu rực rỡ ấy, rất nhẹ nhàng đọng lại một thứ màu dìu dịu yêu thương, màu của tình mẫu tử, để rồi cho con. Đâu rồi cái cánh cò trắc trờ, hiểm nguy trong câu hát thủa xưa, chỉ còn cánh cò em,, ngủ ngon trong vòng tay mẹ. Em và cò hoá thân vào nhau trong vòng tay ấm áp yêu thương. Cứ như vậy, em bé ngủ yên trong tình mẹ dạt dào, trong sự che chở, chăm sóc, nâng niu ẩn chứa yêu thương vô bờ bến. Đứa bé đón nhận tình yêu, đón nhận lời ru vô thức để rồi mang hơi ấm của lời ru vô thức ấy đi theo suốt cuộc đời. Lời ru – giọt mật đầu tiên mẹ rót cho em bé trong cuộc đời nó sóng sánh tình mẹ, sóng sánh không khí của đất tròi thấm vào lời ru. Em ngủ say, ngủ say trong tình mẹ, ngủ say trong tình yêu thương của đất trời bao la ban cho những thiên thần cho những tâm hồn bé nhỏ. Và khi ấy, dù:
mẹ vẫn gọi con mẹ vẫn nhắc tên con, sự lặp lại những lời yêu thương ấy là lời nhắn nhủ, lời giãi tỏ tâm tình, tràn đầy tình yêu con. Cánh cò, cánh vạc bay, ngân xa mãi tình yêu vô tận ấy. Em bé có hiểu tình mẹ ko nhỉ? Nhưng thôi, cứ ngủ đi em ạ, vì còn gì em ả, thanh bình bằng giấc ngủ của em trong lời ru ầu ơ tha thiết.
Cánh cò đến, trong lời ru tuổi thơ, dịu dàng, êm ái là vậy mà theo ta đi mãi, đi suốt những chặng đường dài, gắn bó bền bỉ, thân thương cho con người tựa vững chắc nhất
Lời ru của mẹ vỗ về cho em ngon giấc, nó ngọt lịm, thanh bình như tình mẹ bao thủa vẫn vậy, vẫn nhẹ nhàng nâng đỡ đời con. Và cánh cò, từ một miền xa xăm nào đó, lại đến cùng lời mẹ hát ru, chở theo cả niềm yêu thương ấm áp về cùng giấc ngủ trẻ thơ:
Lý muôn đời of tình mẹ, of lời hát ru con. Chẳng cần phải rút ra một châm nghiệm to tát, chẳng cần phải trau chuốt lời văn, ý thơ đâu, nhẹ nhàng thôi, giản đơn thôi, thi sĩ làm xao xác tận sâu thẳm tâm hồn người đọc;
Ta tự hỏi lòng chẳng lẽ còn thứ tình cảm tha thiết, mãnh liệt hơn thứ tình cảm kia nữa? Một tình cảm vượt lên trên tất cả khó khăn, ngăn cách, nối liền những nẻo xa xăm, một tình cảm có sức lay động, ám ảnh tâm can dù mới chỉ làn đầu nhìn thấy. ôi! Tình mẫu tử… có lẽ còn thiêng liêng hơn mọi điÒu thiêng liêng nhất. Lặp cấu trúc ngữ pháp ư? đối ư? Và còn cả điệp từ nữa? đừng hỏi vỉ sao thi sĩ lại viết như thế, vì đâu còn cách nào khác diễn tả hết sự thiêng liêng cao quý of tình mẹ, of tấm lòng ăm ắp nhân hậu đầy yêu thương trong trái tim người mẹ dành cho con. Con có thể ngủ yên, có thể vui sướng cắp sách đến trường, có thể vững bước chắc trên đường đời song gió, tất cả vì đã có tình mẹ chở che, nâng bước con đi. Dù ở đâu, dù ở trong bất cứ hoàn cảnh nào, lòng mẹ cũng như cánh cò kia, vẫn bên con, vẫn lặn lội đi tìm, lặn lội sưởi ấm trái tim con, cho con sức mạnh, cho con niềm tin vào cuộc sống. Mẹ có thể làm tất cả vì con như cánh cò kia một đời hi sinh ko mệt mỏi. Lời thơ ẩn chứa một sức mạnh tiềm tàng, một sự khẳng định chắc chắn: tình mẹ bền chặt sẽ theo con đi suốt cuộc đời, sẽ trở thành một phần tâm hồm ko thể thiếu, soi rọi mọi nẻo đường con sẽ bước chân qua. Tình mẹ, lònh yêu thương bao la của mẹ sẽ gửi trọn vào cuộc đời con mãi mãi, vì với mẹ đâu còn thứ gỉ thiêng liêng và gần gũi hơn con, hơn vầng mặt trời ấm ý nghĩa nhất đời mẹ, hơn lẽ sống mà vì nó mẹ có thể dâng trọn cuộc đời. Từ gấp lại trang sách, em bé sẽ theo cò bước thẳng vào cuộc đời mai sau. Kì thực em bé vẫn còn bé bỏng lắm, vẫn còn đang ngủ ngon lành trong cánh nôi tuổi thơ nhưng ước mơ of mẹ về một tương lai đẹp mai sau cứ theo tình yêu cháy lên mãi. mẹ độc thoại với chính lònh mình, tự soi long mình trong tình cảm yêu con tha thiết:
Chưa bao giờ ước mơ cháy bỏng, tha thiết đến như thế, mẹ ước mơ và gửi trọn ước mơ ấy vào đôi chân con mai này sẽ bước trên đường đời, sẽ vươn tới những khát khao mẹ ấp ủ bằng cả niềm tin. mẹ hỏi lòng và tự trả lời cho câu hỏi: mẹ muốn con làm thi sĩ, mang cái đẹp đến cho cuộc đời qua những vần thơ về mẹ, về con, về cuộc sống xung quanh đang từng ngày nuôi con lớn khôn. Mẹ muốn cuộc đời con mãi mãi đẹp. mãi mãi trong sáng như bài thơ đẹp đẽ nhất. Và bên con, cánh cò vẫn còn đó, vẫn bền bỉ chở ý thơ theo đôi cánh bay bổng. cò mãi mãi hồn nhiên trong sáng, mãi mãi đem theo ý thơ gắn kết cuộc đời, cò sẽ còn mãi mãi dịu nhẹ, khẽ lướt trong hơi mát câu văn tô điểm thêm giá trị tinh thần of cuộc sống, nuôi lớn những tâm hồn đẹp đẽ biết ước mơ. Cánh cò cứ lớn dần, cứ đẹp dần trong lời ru of mẹ, chở yêu thương đi khắp nẻo thế gian. Cánh cò đã đuợc hình tượng hoá thành tình mẹ, yêu thương, che chở, nuôi dưỡng tâm hồn con. Phải sống trong cái nôi yêu thương ấy, phải để lêi ru thấm vào từng hơi thở, ta mới chợt hiểu tình mẹ cao đẹp, bao la quý giá biÕt nhường nào. Mẹ ru con đó là sự yên ổn thanh bình. Từ lâu lời ru rất đỗi bình dị, từ cánh cò rất đỗi thân quen, thi sĩ đã khái quát thành triết cảm, of tình mẫu tử thiêng liêng…
Nguồn Edufly
Phân Tích Bài Thơ “Con Cò”
I. Tác giả – Tác phẩm
Tác giả
– Chế Lan Viên (1920-1989) tên khai sinh là Phan Ngọc Hoan, quê ở huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị, nhưng lớn lên ở Bình Định.
– Trước Cách mạng tháng Tám, 1945, Chế Lan Viên đã nổi tiếng trong phong trào Thơ mới với tập “Điêu tàn” (1937). Với hơn 50 năm sáng tác, có nhiều tìm tòi ở những tập thơ gây được tiếng vang trong công chúa, Chế Lan Viên là một trong những tên tuổi hàng đầu của nền thơ hiện đại Việt Nam thế kỷ XX.
– Năm 1996, ông được Nhà nước truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ “Con cò” sáng tác năm 1962, in trong tập “Hoa ngày thường – Chim báo bão” (1967) của Chế Lan Viên.
b. Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật:
* Giá trị nội dung:
Khai thác hình tượng con cò trong những câu hát ru, bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời ru trong cuộc đời mỗi con người.
* Giá trị nghệ thuật:
Bài thơ thành công trong việc vận dụng sáng tạo ca dao, có những câu thơ đúc kết được những suy nghĩ sâu xa.
c. Tìm hiểu mạch cảm xúc trữ tình và bố cục của bài thơ
* Mạch cảm xúc trữ tình: được phát triển theo ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh con cò, bắt đầu từ hình ảnh con cò trong ca dao theo lời ru của mẹ đi vào tiềm thức trẻ thơ, rồi đến hình ảnh con cò mang ý nghĩa biểu tượng cho sự nâng niu chăm chút của mẹ dành cho con suốt cuộc đời, và cuối cùng là những cảm nhận sâu sắc về tình mẫu tử và ý nghĩa lời ru qua hình ảnh con cò.
* Bố cục: 3 phần.
Khổ I – hình ảnh con cò qua lời ru đến với mỗi con người thuở thơ ấu, con cò là biểu tượng cho cuộc đời lam lũ của mẹ.
Khổ II – hình ảnh con cò đi vào tiềm thức tuổi thơ trở nên gần gũi và sẽ theo con trong suốt chặng đường đời.
Khổ III – từ hình ảnh con cò suy nghĩ về lời ru và lòng mẹ, con cò là biểu tượng cho tấm lòng yêu con của mẹ.
II. PHÂN TÍCH BÀI THƠ
Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh con cò:
Hình tượng con cò bao quát toàn bộ bài thơ được khai thác từ trong ca dao truyền thống và được tác giả phát triển, xây dựng thành ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng người mẹ, và ý nghĩa của lời hát ru trong cuộc đời mỗi con người.
Hình ảnh con cò qua những lời ru hát đầu đến với tuổi ấu thơ:
– Khổ I – là hình ảnh của những người phụ nữ nông dân vất vả, cực nhọc nhưng giàu đức hy sinh và những câu ca dao dùng làm lời hát ru.
Con cò bay lả bay la
Bay từ Cổng phủ bay ra cánh đồng
Con cò bay lả bay la
Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng…
Đây là những cánh cò bay lả bay la dọc theo chiều dài của những cánh đồng lúa xanh tít tắp, bay về những mái nhà tranh bình yên. Hình ảnh con cò gợi cuộc sống xưa cũ từ làng quê đến phố xá, thong thả, bình yên, ít biến động. Cuộc sống ấy là quê hương thân yêu với cánh cò trải rộng. Hình ảnh con cò là nét rất riêng, rất duyên dáng, dịu dàng, đặc trưng cho làng quê Việt Nam. Con cò ấy phải chăng là hồn của quê hương, mà mẹ gửi vào giấc ngủ của đứa con.
– Hình ảnh con cò trong lời ru cảu mẹ còn là “Con cò ăn đêm, con cò xa tổ, cò gặp cành mềm, cò sợ xáo măng”. Đó là hình ảnh cánh cò vất vả, lam lũ trong ca dao:
Con cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao
Ông ơi ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng
Hay
Cái cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non.
Đó là cánh cò tần toả, là hình ảnh của người mẹ, người phụ nữ nhọc nhằn, vất vả, lặn lội kiếm sống nuôi chồng, nuôi con. Đây không còn là con cò trắng bình yên vô tư lự mà đã trở thành biểu tượng của những người nông dân vất vả, cực chẳng đã, thậm chí còn vất vả hơn khi cò gặp cành mềm.
– Qua những lời ru của mẹ, hình ảnh con cò đến với tâm hồn tuổi thơ ấu một cách vô tư. Đây chính là sự khởi đầu của con đường đi vào thế giới tâm hồn mỗi con người, của những lời ru, lời ca dao dân ca, qua đó là cả điệu hồn dân tộc. Ở tuổi ấu thơ, đứa trẻ chưa thể hiểu và chưa cần hiểu nội dung ý nghĩa của những lời ru này “Con chưa biết con cò con vạc. Con chưa biết những cành mềm mẹ hát”. Chúng chỉ cần được vỗ về trong âm điệu ngọt ngào, dịu dàng của lời ru để đón nhận bằng trực giác vô thức tình yêu vô bờ bến và sự che chở của người mẹ: “Sữa mẹ nhiều con ngủ chẳng phân vân”.
– Nhịp 2 và vẫn đóng mở ngân vang, xen kẽ nhau trong từng dòng thơ kết hợp với biện pháp tu từ nhân hoá và so sánh đã tạp nên vẻ đẹp cho câu thơ, làm cho ý thơ thêm sâu sắc. Đoạn thơ khép lại bằng hình ảnh thanh bình của cuộc sống, bằng giấc ngủ say nồng của trẻ thơ.
Hình ảnh con cò đi vào trong tâm hồn trẻ thơ cùng với âm điệu ngọt ngào, dịu dàng của lời ru trở nên gần gũi và sẽ theo con trong suốt chặng đường đời:
– Từ lời ru của mẹ, con cò bước ra làm quen với đứa con bé bỏng. Thế rồi cò trở thành người bạn thân thiết, gần gũi.
+ Khi còn ở trong nôi “Con ngủ yên thì cò cùng ngủ. Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi”.
+ Khi con đi học “Mai khôn lớn con theo cò đi học. Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân”.
+ Và khi con đã trưởng thành “Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ. Trước hiên nhà, và trong hơi mát câu văn”.
– Như vậy, con cò đã trở thành người bạn đồng hành thân thiết hơn bất cứ người bạn nào. Cánh cò không mệt mỏi bay qua mọi không gian và thời gian, luôn ở bên con từ trong nôi, từ mái trường, từ hiên nhà, từ câu văn. Cánh cò ấy dường như tung tay theo từng ước mơ, khao khát của con. Như vậy, hình ảnh con cò là biểu tượng về lòng mẹ, là sự dìu dắt, nâng đỡ dịu dàng, bền bỉ của mẹ và mẹ mong cho con có tâm hồn yêu quê hương.
Hình ảnh con còn là biểu tượng cho tấm lòng yêu con của người mẹ, theo con suốt cuộc đời:
– Từ sự thấu hiểu tấm lòng người mẹ, nhà thơ đã khái quát một quy luật tình cảm có ý nghĩa sâu sắc và bền vững: “Con dù đã lớn vẫn là con của mẹ. Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con”. Câu thơ giàu chất trí tuệ, triết lý. Triết lý của trái tim. Điệp từ “dù”, “vẫn” đã khẳng định tình mẫu tử là bền chặt, sắt son. Có gì cao hơn núi, có gì sâu hơn biển, và có gì bao la bằng lòng mẹ yêu con.
– Phần cuối bài thơ trở lại với âm hưởng lời ru và đúc kết hình tượng con cò trong những lời ru ấy “Một con cò thôi. Con cò mẹ hát. Cũng là cuộc đời. Vỗ cánh qua nôi”. Đúng vậy, chỉ một con cò trong lời ru của mẹ thôi mà ẩn chứa bao bài học, bao ý nghĩa về cuộc đời. Bài học ấy, ý nghĩa ấy đến với con thật nhẹ nhàng sâu lắng, qua âm điệu thiết tha của những lời ru. Không có lời ru, cuộc đời con thiệt thòi, nghèo nàn biết mấy.
2. Nghệ thuật của bài thơ
– Thể thơ tự do nhiều câu mang dáng dấp của thể thơ 8 chữ nên cảm xúc được thể hiện một cách linh hoạt.
– Cấu trúc các đoạn thường bắt đầu bằng những câu thơ ngắn, nhiều chỗ có cấu trúc giống nhau, có chỗ cấu trúc lặp lại hoàn toàn gợi âm điệu của lời ru.
– Giọng điệu suy ngẫm có cả tính triết lý làm cho bài thơ không chỉ cuốn người đọc vào điệu ru êm ái, mà hướng nhiều hơn vào sự suy ngẫm, phát hiện.
– Sáng tạo hình ảnh thiên về ý nghĩa biểu tượng nhưng cũng rất gần gũi, quen thuộc mà vẫn có khả năng hàm chứa ý nghĩa mới. Hình ảnh con cò được phát triển, mở rộng qua mỗi khổ nhưng vẫn giữ được tính liên kết, thống nhất.
– Bài thơ thành công trong việc vận dụng sáng tạo ca dao, có những câu thơ đúc kết được những suy nghĩ sâu xa.
Phân Tích Bài Thơ “Con Cò Mà Đi Ăn Đêm”
Ca dao, dân ca vốn là một phần không thể nào thiếu với người dân lao động của nước ta. Nó là người bạn thân thiết đồng hành cùng người nông dân trên cánh đồng bát ngát hình ảnh con cò con vạc là những hình ảnh vô cùng quen thuộc.
Hình ảnh cánh cò đối với người nông dân trở thành người bạn tri kỷ thân thiết. Trong ca dao, cánh có là hiện thân của người nông dân lao động chất phác, hiền lành, siêng năng, trong công việc ruộng nương đồng áng của mình.
Bài ca dao “Con cò mà đi ăn đêm” mượn hình ảnh tiếng kêu cảu con cò khoi lâm nạn để nói lên tâm trạng nỗi lòng của người dân lao động khi họ bị chèn ép bức bách nhưng họ vẫn muốn chết vinh còn hơn sống nhục.
C on cò mà đi ăn đêm Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao. Ông ơi! ông vớt tôi nao, Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng. Có xáo thì xáo nước trong, Đừng xáo nước đục đau lòng cò con.
Đọc bài ca dao ta có thể cảm nhận đây là hình ảnh của một bài cao dao ngụ ngôn ẩn ý độc đáo thể hiện lý tưởng sống của con người. Những con cò vì cuộc sống khó khăn, vì mưu sinh mà phải vất vả đi tìm kiếm thức ăn vào buổi tối không may gặp nạn, nhưng nó vẫn không nửa lời van xin tha mạng mà chỉ muốn mình được chết thanh bạch giữ được tâm hồn thanh cao, thanh danh của mình.
Con cò mà đi ăn đêm Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao
Ở đây nhân vật gặp nạn là con cò, đồng thời con cò trong bài ca dao, cũng là hình ảnh trọng tâm của toàn bài ca dao. Nhưng thực chất nó chính là hình ảnh của người nông dân lao động trong hoàn cảnh éo le, cay đắng của đời mình. Họ mong muốn được chết một cách trong sạch chứ không muốn sống nhục nhã.
Con cò vì muốn mưu sinh mà phải lặn lội mò cua bắt tép vào ban đêm, vì họ nghèo muốn kiếm miếng cơm manh áo nuôi gia đình để tồn tại, Người đọc cảm thấy vô cùng xúc động nghẹn ngào với những câu mở đầu thể hiện một con cò chăm chỉ, thương yêu người thân gia đình mình.
Ông ơi! ông vớt tôi nao, Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng. Có xáo thì xáo nước trong, Đừng xáo nước đục đau lòng cò con
Từ ông được nhắc đi nhắc lại nhiều lần, thể hiện cho giai cấp cầm quyền, những người có quyền lực có thể giúp đỡ thân phận của chú cò. Những người này là tầng lớp trên đại diện cho tầng lớp bóc lột của chếđộ cũ.
Từ ông được nhắc lại đến ba lần, hai từ tôi được điệp lại như một nốt nhấn bi thảm của bài ca. Con cò như một người nông dân lao động bị áp bức bóc lột vô cùng nặng nề, thảm cảnh của chú cò chính là cuộc sống cùng cực của người nông dân lao động khốn khổ.
Ông ơi! ông vớt tôi nao Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng Có xáo thi xáo nước trong Đừng xáo nước đục đau lòng cò con Lời cầu xin của chú cò hoàn toàn
Lời khẩn cầu của còn có hoàn toàn không vì nhu cầu ham sống sợ chết mà muốn thể hiện tấm lòng trinh bạch, muốn có một cái chết trong sạch, không bị vấy bẩn. Rõ ràng trong lời phân trần này con cò không sợ chết mà con cò muốn đem cái chết để thể hiện tấm lòng trinh bạch, trong sạch của mình khi lỡ chân rơi vào ngõ cụt của cuộc sống.
Con cò đi ăn đêm nhưng con cò không phải kẻ làm việc gì trái với lương tâm mà con cò vô cùng lương thiện. Hình ảnh con cò trong bài ca dao là hình ảnh ẩn dụ thể hiện hình ảnh người nông dân một nắng hai sương, vất vả lam lũ trên đồng để tìm kiếm sự mưu sinh.
Nhưng không may cho con cò đã bị cảnh bất hạnh éo le xảy chân ngã xuống ao, hoạn nạn, khiến cho con cò con gặp phải cuộc sống bất trắc. Nhưng trước lúc ra đi chú cò vẫn thể hiện rõ tấm lòng của mình muốn van xin cho mình một cái chết trong sạch. Con cò trong bài ca dao thể hiện tình cảm ” đói cho sạch rách cho thơm “
Qua bài ca dao “Con cò mà đi ăn đêm” tác giả dân gian đã nêu lên một triết lý sống nhân sinh tuyệt đẹp ca ngợi tâm hồn nhân hậu, thật thà trong sáng của người nông dân lao động, thà chết vinh còn hơn sống nhục.
Trong cuộc sống con người có những lúc chúng ta gặp khó khăn gặp những bất trắc nhưng chính lẽ sống cao đẹp, tâm hồn cao quý của con người mới là điều khiến cho chúng ta cần phải gìn giữ.
Đọc xong bài ca dao “Con cò mà đi ăn đêm” chúng ta càng cảm thấy nể phục những người nông dân lao động. Tuy cuộc sống vô cùng vất vả nhưng họ vẫn giữ tâm hồn trinh bạch, sống trong sạch giữ gìn đạo đức của mình. Thể hiện tinh thần đáng quý gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn, đói cho sạch rách cho thơm của người xưa.
Đông Thảo
Phân Tích Giá Trị Nghệ Thuật Của Bài Thơ Con Cò
Làm nên thành công của một tác phẩm thơ văn, bên cạnh nội dung, nghệ thuật cũng là một phương diện quan trọng giúp người nghệ sĩ truyền tải nội dung, tư tưởng của tác phẩm ấy. Các em cùng tìm hiểu bài Phân tích giá trị nghệ thuật của bài thơ Con cò để thấy được vai trò của nghệ thuật trong việc hình thành nội dung, giá trị tác phẩm, qua đó các em cũng sẽ có thêm những cơ sở vững chắc cho việc phân tích bài thơ Con cò của mình.
Đề bài: Phân tích giá trị nghệ thuật của bài thơ Con cò
Bài văn mẫu Phân tích giá trị nghệ thuật của bài thơ Con cò
I. Dàn ý Phân tích giá trị nghệ thuật của bài thơ Con cò
1. Mở bài
Giới thiệu khái quát về bài thơ Con cò
2. Thân bài
– Thể thơ tự do với độ dài ngắn khác nhau tạo nên sự linh hoạt trong cách xây dựng, triển khai ý thơ.– Cách gieo vần độc đáo, mới lạ: Các câu thơ gieo vần uyển chuyển khiến chúng có âm điệu rất gần với những lời hát ru
– Mượn hình ảnh con cò trong ca dao để thể hiện nội dung tư tưởng bài thơ:+ Con cò vừa là hình ảnh tả thực, vừa là hình ảnh tượng trưng cho tình yêu thương của người mẹ.+ Hình ảnh xuyên suốt bài thơ, mang giá trị biểu cảm cao.+ Biểu tượng cho tình yêu thương, sự chở che, dìu dắt của người mẹ.
– Không gian nghệ thuật có sự giao hòa với không gian của sự suy tư, của triết lí sâu sắc vang lên từ tâm tình của người mẹ.– Giọng thơ linh hoạt, lúc nhẹ nhàng gần gũi, khi trầm lắng mang đậm tính triết lí.
3. Kết bài
Tổng kết vấn đề.
II. Bài văn mẫu Phân tích giá trị nghệ thuật của bài thơ Con cò
Chế Lan Viên được biết đến là một nhà thơ có phong cách thơ vô cùng độc đáo. Với thi phẩm “Con Cò”, tác giả không chỉ thành công trong việc xây dựng giá trị nội dung của tác phẩm với những tầng ý nghĩa mang nhiều lớp nghĩa tượng trưng cùng những hình ảnh biểu tượng đặc sắc và thông điệp truyền tải mạnh mẽ, tác giả còn rất thành công trong việc tạo nên giá trị của nghệ thuật của bài thơ.
Trước hết, có thể thấy rằng tác phẩm như một khúc hát ru vô cùng hiện đại. Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, chính điều này đã tạo nên sự hiện đại trong thi phẩm. Hầu hết các tác phẩm thơ, đặc biệt là ở thể loại thơ hát ru đều viết theo thể thơ truyền thống lục bát. Tuy nhiên, với sự sáng tạo cùng thể thơ tự do đã tạo nên sự đặc biệt trong giá trị nghệ thuật của bài thơ. Các dòng thơ có độ dài ngắn khác nhau đã tạo nên sự linh hoạt trong cách xây dựng, triển khai ý thơ. Bài thơ đã triển khai theo đúng như mạch cảm xúc được thể hiện, do đó đã tạo nên mạch thơ xuyên suốt tác phẩm.
Nhịp của bài thơ cũng được sử dụng chủ yếu theo nhịp hai. Toàn bài thơ có số lượng âm tiết không ổn định, tuy vậy nhưng vẫn có những sự thống nhất bên trong. Bên cạnh đó là cách gieo vần độc đáo và khá mới lạ. Các câu thơ gieo vần uyển chuyển khiến chúng có âm điệu rất gần với những lời hát ru. Chính vì vậy, những câu mở đầu thường ngắn, lặp đi lặp lại cấu trúc sau đó đến các câu dài. Chính điều này đã đem lại những sự suy tưởng sâu sắc và mang tính triết lí cao.
Điểm đặc sắc nhất trong giá trị nghệ thuật của bài thơ chính là việc sử dụng hình ảnh con cò trong ca dao. Tưởng chừng như đây là một sự trùng lặp hình ảnh thơ truyền thống nhưng Chế Lan Viên đã cho ta thấy đó là một sự tiếp nối từ truyền thống đến hiện đại vô cùng sáng tạo. Hình tượng con cò trong bài thơ đôi khi là hình ảnh tả thực, đôi khi lại là hình ảnh tượng trưng, khi là quá khứ, khi là sự hiện diện của hiện tại và đôi lúc là cả sự hiện hữu của tương lai. Vậy nhưng hình ảnh con có mang những ý nghĩa chung nhất định, đó là lòng mẹ, tình yêu thương con, niềm tự hào về con, những trăn trở, suy tư của người mẹ và những hi vọng đầy tốt đẹp cho tương lai tươi sáng của con. Đó là hình tượng xuyên suốt trong toàn bộ bài thơ, một hình ảnh có giá trị và sức biểu cảm cao. Nếu đoạn một là hình ảnh con cò xuất hiện trong lời ru của mẹ thì đoạn 2, 3 là hình ảnh con cò trở thành người bạn đồng hành gắn bó với con người trong suốt một hành trình dài của cuộc đời. Đoạn ba là hình ảnh biểu tượng cho sự dìu dắt, chở che của người mẹ dành cho con.
Không gian nghệ thuật của bài thơ cũng có giới hạn ngày càng rộng dần đến không gian của sự suy tư, của triết lí vang lên từ những tâm tình của người mẹ. Giọng thơ cũng là một điểm thành công của bài thơ. Giọng thơ liên tục có những sự thay đổi, lúc nhẹ nhàng, gần gũi, sâu sắc, khi thì vô cùng sâu xa và mang đậm tính triết lí.
Hình ảnh con cò trong văn học đã xuất hiện rất nhiều. Từ trong ca dao đến thơ ca trung đại. Vậy nhưng với Chế Lan Viên, tác giả đã sử dụng thành công hình ảnh này vào tác phẩm và mang đến những giá trị nghệ thuật đặc sắc. Nhờ sự thành công về nghệ thuật đã góp một phần không nhỏ đem đến sự thành công chung của cả tác phẩm.
Phân Tích Khổ Cuối Bài Thơ Con Cò Của Chế Lan Viên
Ta đi trọn kiếp con người Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru. (Ngồi buổn nhớ mẹ ta xưa – Nguyễn Duy)
Chế Lan Viên viết bài thơ Con cò năm 1962, sau in trong tập Hoa ngày thường, chim báo bão (1967). Bài thơ mang âm điệu đổng dao, nhịp thơ và giọng thơ thấm vào hồn ca dao, dần ca một cách đằm thắm nhẹ nhàng. Với 51 câu thơ tự do, câu ngắn nhất hai chữ, câu dài nhất tám chữ, đan xen, kết chuỗi thành lời ru ngân nga, ngọt ngào, biểu hiện cho tình yêu thương và ước mơ của mẹ vê’ bước đường tương lai của đứa con yêu.
Đoạn thơ trên là khổ cuối trong bài thơ Con cò. Đoạn thơ khai thác và phát triển tiếp hình tượng con cò trong những cầu hát ru để thể hiện tình mẹ, lòng mẹ. Đoạn thơ tuy ngắn, giản dị nhưng sâu lẳng với chất triết lí suy tưởng đậm phong cách của Chế Lan Viên. Con cò ở đây là biểu tượng cho người mẹ với lời nhắn nhủ, dặn lòng:
Điệp ngữ “dù”, “vẫn” như lời khẳng định cho tình mẫu tử bền chặt, sắt son. Có gì cao hơn núi, có gì sâu hơn biển và có gì bao la bằng lòng mẹ thương con. Dù trong hoàn cảnh nào, giàu có hay khốn khó, người mẹ thành thị hay nông thôn thì vẫn đều thương con rất mực. cho dù khoảng cách địa lí là gần hay xa, không gian ấy có cách trở hay con có thể đi xa mẹ, đến chân trời góc biển của mọi miẽn Tổ quốc thì mẹ vẫn luôn dõi theo con như một quy luật bất biến. Khi khôn lớn, dù con là vĩ nhân hay người bình thường nhưng con vẫn mãi là đứa cọn bé bỏng của mẹ mà thôi:
Con dù lớn vẫn là con của mẹ Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con.
Khổ thơ gợi ra thế giới ca dao ngọt ngào qua lời ru của mẹ với hình ảnh cánh cò chấp chới: cánh cò Đổng Đăng, cánh cò cổng phủ, cánh cò ăn đêm,… Chỉ riêng điểu đó đã làm cho bài thơ êm dịu, vừa như thực lại vừa như mơ. Nhưng khác với ca dao, con cò không còn là những hình ảnh ẩn dụ quen thuộc: người nông dân, người phụ nữ tảo tần, nhọc nhằn mà hình tượng này đã được tác giả phát triển, mở rộng ý nghĩa biểu tượng để biểu hiện cho lòng mẹ, tình mẹ lớn lao. Tình mẹ đi qua mọi ranh giới của không gian và băng qua thử thách của thời gian “đi hết đời”. Mẹ đã dành cho con thơ tất cả, cánh tay dịu hiền, lời ru cầu hát êm đềm theo nhịp võng và cả cuộc đời của mẹ. Ý thơ khiến ta chợt nhớ đến những vần thơ của nữ sĩ Xuân Quỳnh:
Dẫu là nguyên thủ quốc gia hay là những anh hùng, là bác học hay là ai đi nữa vẫn là con của một người phụ nữ. Một người đàn bà bình thường không ai biết tuổi tên.
Phần cuối lời thơ thấm đẩm chất triết lí trữ tình. Người mẹ nghĩ về con cò trong ca dao, nghĩ về cuooicj đời con mai sau, người mẹ nghĩ về số phận những con cò bé nhỏ trong cuộc đời:
À ơi là tiếng ru ngọt ngào của người mẹ hiện bế con thơ trên tay. Me thương con cò trong ca dao lận đận; mẹ dành cho con bao chăm chút yêu thương. Con được sống yên vui hạnh phúc trong lòng mẹ. Mẹ ru con ngủ yên, ngủ ngon, “ngủ đi”. Phải chăng, người mẹ hiện đang bâng khuân về câu hát “Có xáo thì xáo nước trong – đừng xáo nước đục đau lòng cò con”? Thà trong còn hơn sống đục, ấy là ý vị cuộc đời xưa nay. Một con cò thôi cũng chính là cuộc đời mẹ vất vã, chịu thương chịu khó để lo lắng quan tâm cho con, dành cho con mọi điều tốt đẹp nhất. Mẹ thương con cò bao nhiêu, mẹ càng thương yêu con bấy nhiêu. Mẹ vỗ về ru con ngũ để:
Lại một lần nữa các cụm từ: “ngủ đi”, “cánh cò”, “cánh vạc”, “nôi” được nói vể kỉ niệm tuổi thơ, nhắc nhở vê’ giấc ngủ đầu nôi cũng là dấu ấn thiêng liêng trong tâm thức của mỗi người. Câu thơ cuối là một hình ảnh rất đẹp. Cánh cò vỗ qua nôi như dáng mẹ đang nghiêng xuống chở che, đang nói với con những điều tha thiết của lòng mẹ. Con cò đã có sức sống bất diệt, lời ru sẽ sống mãi với con người, sống mãi với dân tộc Việt Nam. Cũng viết về điều này, nhà thơ Nguyễn Duy đã từng có những cầu thơ lục bát rất hay trong bài thơ Khúc dân ca:
Nghìn năm trên dải đất này Cũ sao được cánh cò bay la đà Cũ sao được sắc mây xa Cũ sao được khúc dân ca quê mình.
Đoạn thơ ngắn nhưng chứa chan tình cảm và suy tư. Đây là những vẩn thơ đẹp ca ngợi tình mẫu tử bao la và những ước mơ của mẹ hiền về con thơ. Đề tài tình mẹ tuy không mới nhưng Chế Lan Viên đã đưa vào bài thơ chất suy tưởng triết lí sâu sắc, lối diễn đạt giàu hình ảnh, nhịp điệu đậm chất lời ru tạo nên những dư âm ngọt ngào và mới mẻ trong lòng người đọc.
Nguồn: chúng tôi
Cập nhật thông tin chi tiết về Phân Tích Bài Thơ Con Cò trên website Kovit.edu.vn. Hy vọng nội dung bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu của bạn, chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật mới nội dung để bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!